Περνώντας κανείς απο την Αγίου Νικολάου, θα δει το ιστορικό κτίριο του Ιντεάλ, καλυμμένο με αφίσσες μοντέλων, εικόνα που σε άλλους προκαλεί ευφορία, καθώς στην πόλη καταφθάνει άλλη μια γνωστή αλυσίδα ρούχων η οποία μάλιστα υπόσχεται και θέσεις εργασίας και σε άλλους απέραντη θλίψη, καθώς άλλος ένας ιστορικός χώρος για την Πάτρα, χαρακτηρισμένος μάλιστα ως ιστορικό μνημείο και διατηρητέτος κινηματογράφος, σβήνει μαζί με τις αναμνήσεις μας, χωρίς μάλιστα κανείς από τους εκπροσώπους της πόλης να έχει αισθανθεί την ανάγκη να διαμαρτυρηθεί για την εικόνα που παρουσιάζει.
Σαν να είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο, το διατηρητέτο κτίριο κάνει διαφήμιση.. μαγιό σε μέγεθος ...large, καθώς οι αφίσσες με τις οποίες γνωστοποιείται η άφιξη της αλυσίδας είναι τεράστιες, ενώ με αυτό τον τρόπο καλύπτεται το μεγαλύτερο μέρος της πρόσοψής του, σε μια πόλη στην οποία η αισθητική ένδεια, τείνει να γίνει αιμορραγία.
Πριν από αυτή την εικόνα, τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Το κτίριο, μετά το κλείσιμο του πολυχώρου που τηρούσε τα αισθητικά προσχήματα, είχε μετατραπεί τους τελευταίους μήνες σε υπαίθριο πάρκινγκ.
Η ιστορία του ξεκινά στις 9 Νοεμβρίου 1914 όταν ο χώρος φιλοξενούσε πολυθέατρο ενώ στο μπροστά μέρος υπήρχαν καταστήματα και πίσω η αίθουσα προβολής. Το ΙΝΤΕΑΛ παρουσιάζει τις πρώτες ταινίες βωβού κινηματογράφου πάντα συνοδεία πιάνου κατά τη διάρκεια και στα διαλείμματα. Τα σημαντικά γεγονότα της περιόδου όπως οι βαλκανικοί, ο ευρωπαϊκός, ο Α’ παγκόσμιος και ο εθνικός διχασμός, αποτελούν επίσης περιεχόμενο για προβολές επικαιρότητας.
1920 Ο βωβός κινηματογράφος γνωρίζει συνεχή βελτίωση. Στα τέλη της δεκαετίας θα βρεθεί στο απόγειό του. Είναι η εποχή που ενώ συνεχίζεται η κυριαρχία της ντίβας του ιταλικού κινηματογράφου και το Χόλιγουντ συγκεντρώνει σπουδαίους σκηνοθέτες και ηθοποιούς από όλο τον κόσμο για να εξασφαλίσει την πρωτοπορία του.
Στην Πάτρα οι σινεφίλ προτιμούν τις ταινίες γερμανικής και γαλλικής παραγωγής, καθώς και τις ταινίες του αξεπέραστου σκηνοθέτη και ηθοποιού Τσάρλι Τσάπλιν.
Το ΙΝΤΕΑΛ εξασφαλίζει για τους Πατρινούς μεγάλες επιτυχίες και σπάνιες ταινίες από το παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα. Παραχωρεί επίσης την αίθουσα την Αποκριά για χώρους με μεγάλη επιτυχία και για εκδηλώσεις με ονομαστές ορχήστρες.
1930 Η ορμητική εμφάνιση του «ομιλούντος» κινηματογράφου σημαίνει το τέλος του «βωβού» και την πτώση πολλών αστέρων του.
Την δεκαετία αυτή οι προβολές του ΙΝΤΕΑΛ αποτελούν σημαντικό κοσμικό γεγονός. Πρεμιέρες πραγματοποιούνταν κάθε Δευτέρα και συγκέντρωναν την «αριστοκρατία» της πόλης.
1930 Σπουδαίο γεγονός για την Πάτρα η προβολή της πρώτης πατρινής ταινίας «Κάιν και Άβελ».
1931 Το ΙΝΤΕΑΛ εξοπλίζεται με μηχανήματα «ομιλούντος» κινηματογράφου της Western Electric. Για την συντήρησή τους ερχόταν τεχνικός της εταιρίας από το Κάιρο.
1932 Η καμπίνα προβολών και μεγάλο τμήμα της αίθουσας καταστρέφεται από πυρκαγιά.
1939 Το ιστορικό κτίριο ανακατασκευάζεται από τον Αρμένη αρχιτέκτονα Νουμπάρ στον μεγαλύτερο και πιο πολυτελή κινηματογράφο της επαρχίας. Την όψη αυτή διατηρεί έως σήμερα.
“Αι Πάτραι παρήγαγαν την καλλίτεραν ελληνικήν ταινίαν. Θα πεισθήτε δι΄αυτόν εις αύριον όταν ιδήτε τον «Κάιν και Άβελ». ΑΠΟ ΑΥΡΙΟΝ στο ΙΝΤΕΑΛ”
“Παραληφθέντων των νέων μηχανημάτων ομιλούντος, το ΙΝΤΕΑΛ θα κάμει αύριον έναρξιν των εργασιών του”
1940 Η δεκαετία ξεκινάει με την ανησυχία του κόσμου για τα γεγονότα στην Ευρώπη καθώς ο πόλεμος που έχει ανάψει πλησιάζει και την Ελλάδα.
Δευτέρα 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940. Η προγραμματισμένη προβολή του ΙΝΤΕΑΛ «Ρόμπερτ Κοχ» δεν πραγματοποιείται.
1941 – 1944 Λειτουργεί και πάλι το ΙΝΤΕΑΛ. Απαγορεύονται οι προβολές αμερικάνικων και αγγλικών ταινιών ενώ οι υπόλοιπες παίζονται μόνο με άδεια. Ανάμεσα στις προβολές παίζονται γερμανικά επίκαιρα και προπαγανδιστικά ζουρνάλ για πλύση εγκεφάλου των θεατών. Η αίθουσα επιτάσσεται και λειτουργεί για το κοινό εώς τις 6.00μμ και μετά για το γερμανικό στρατό.
(Ο Ανδρέας Μπάρκουλης στην πρεμιέρα τής ταινίας "Ο Μιμίκος και η Μαίρη" του Γρηγόρη Γρηγορίου,1959)
1945 Παίζονται ταινίες που τώρα εγκρίνονται από την αγγλική λογοκρισία. Η πόλη προσπαθεί σιγά σιγά να βρει τον καλό προπολεμικό ρυθμό.
1950 Η εισβολή της πανοραμικής οθόνης και του σινεμασκόπ αποτελούν κορυφαία γεγονότα στο χώρο του κινηματογράφου. Οι συνθήκες προβολής στους κινηματογράφους της πόλης βελτιώνονται ραγδαία. Ωστόσο η δεκαετία είναι δύσκολη καθώς ο εμφύλιος έχει αφήσει οδυνηρές επιπτώσεις.
Η εποχή του «Μακαρθισμού» στις ΗΠΑ έχει επίσης επηρεάσει την συμπεριφορά του μετεμφυλιακού ελληνικού κράτους.
1954 Το ΙΝΤΕΑΛ αποκτά τα πρώτα μηχανήματα πανοραμικής οθόνης και τον επόμενο χρόνο μηχανήματα σινεμασκόπ με ταυτόχρονη χρήση στερεοφωνικού ήχου.
Στις εφημερίδες ανακοινώνεται: «… η επιχείρηση … φέρει μετ’ ευχαριστήσεως εις γνώσιν της αξιότιμους πελατείας ότι εντός των άμεσων προσεχών ημερών εγκαθιστά τα τελειότερα μηχανήματα ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗΣ ΟΘΟΝΗΣ δια πρώτη φοράν χρησιμοποιούμενα εν Ελλάδι».
1960 Σε μια εποχή που ο παγκόσμιος κινηματογράφος δημιουργούσε αριστουργήματα, οι Έλληνες σινεφίλ “δε δικαιούνται, ούτε πρέπει να δουν” τα πιο πολλά από αυτά.
Στις αρχές της δεκαετίας η Ελληνική Πολιτεία, επηρεασμένη από το διεθνές κλίμα του “ψυχρού πολέμου” και όχι μόνο, επιβάλλει προληπτική λογοκρισία στο γύρισμα των ελληνικών ταινιών.
Με το απριλιανό πραξικόπημα του 1967 οι περιορισμοί που αμέσως επιβλήθηκαν στην ελευθερία εκδήλωσης και έκφρασης, χτυπήσαν τον τύπο και τον κινηματογράφο σε βαθμό που θύμισαν κατοχικές μέρες.
Τότε ο κινηματογράφος ως μέσο διαφυγής του δυσάρεστου κλίματος της εποχής συνέχιζε να συγκεντρώνει κόσμο παρά το χαμηλό επίπεδο των ταινιών και την δυναμική παρουσία της τηλεόρασης.
1970 Συνεχίζεται το κλίμα της περασμένης δεκαετίας. Παρουσιάζονται δωρεάν ταινίες αμερικάνικης προπαγάνδας ενώ ειδικά επίκαιρα υμνητικά του καθεστώτος συνοδεύουν τις προβολές.
1972 Φαινόμενο μοναδικό για την Πάτρα. 16 χειμερινοί και 34 θερινοί κινηματογράφοι είναι σε λειτουργία αυτή τη χρονιά. Υπάρχει ανησυχία για την υπέρμετρη αύξηση τους σε συνδυασμό με την κακή ποιότητα ταινιών και τις αναγκαστικές επαναλήψεις των σεναρίων που απομακρύνει σιγά σιγά το κοινό και με τον παράγοντα τηλεόραση αναμένεται σύντομα κρίση.
1973 Πατρινοί φοιτητές της Αθήνας παίρνουν πρωτοβουλία για την παρουσίαση ταινιών ποιότητας στο ΙΝΤΕΑΛ.
1975 Επιστρέφουν ελεύθερα αξιόλογες ταινίες στην οθόνη.
1980 Έχει αρχίσει εντυπωσιακά η μείωση του αριθμού των λειτουργούντων κινηματογράφων και ιδιαίτερα των θερινών.
Οικονομική κρίση μαστίζει τις κινηματογραφικές αίθουσες. Λειτουργούν πια με παθητικό και απολύονται πολλοί μηχανικοί και άλλοι υπάλληλοι σε μία εποχή που η πόλη δείχνει ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.
Άλλοι κλείνουν, άλλοι με αισιοδοξία ανακαινίζονται και άλλοι γκρεμίζονται χωρίς λύπηση για να εκμεταλλευτούν αλλιώς τα οικόπεδα.
1990 Οι κινηματογράφοι στην Πάτρα έχουν μειωθεί τραγικά. Λειτουργούν μόλις 4 χειμερινοί και 7 θερινοί στο κέντρο και τις συνοικίες.
1994 Το ΙΝΤΕΑΛ παραμένει κλειστό αυτόν το χειμώνα. Οι σινεφίλ της πόλης έχουν ανησυχήσει και καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες να μην κλείσει ο ιστορικός κινηματογράφος αλλά να εξερευνηθεί τρόπος αξιοποίησης από το δήμο.
Στα τέλη της δεκαετίας ο κινηματογράφος καταφέρνει να ξανακερδίσει φίλους στην Πάτρα. Ο επόμενος αιώνας φέρνει την εισβολή των πολυκινηματογράφων που ισοπεδώνει την κινηματογραφική παράδοση της πόλης.
Μέχρι πρόσφατα στον κινηυματογράφο λειρτουγούσε πολυχώρος δύο επιπέδων με αίθουσες για φιλοξενία εκδηλώσεων, πολιτιστικών δράσεων, θεατρικών γεγονότων και κινηματογραφικών προβολών παράλληλα με ένα ιδιαίτερο καφέ -μπαρ - εστιατόριο art deco που εναρμονίζεται με την ιστορική κουλτούρα του συγκεκριμένου κτιρίου.
(Από το λεύκωμα του Γιαννη Μουγγολιά. "100 χρόνια Κιμηνατογράφος στην Πάτρα")
