Έτος εξελίξεων θα είναι το 2019 σε ό,τι αφορά την έρευνα και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, δεδομένου πως αναμένεται να πραγματοποιηθεί γεώτρηση για την παραγωγή πετρελαίου στο Κατάκολο Ηλείας και να ξεκινήσουν διαγωνισμοί για τη διεξαγωγή γεωφυσικών ερευνών σε θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου και της Κρήτης.
Έως το τέλος του έτους αναμένεται να ξεκινήσει γεώτρηση παραγωγής στο Κατάκολο από την Energean Oil & Gas, η οποία έχει το 100% των δικαιωμάτων εξόρυξης. Η γεώτρηση θα πραγματοποιηθεί από την ξηρά και στόχος είναι η εκμετάλλευση του κοιτάσματος της περιοχής το οποίο έχει 11 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσει η γεώτρηση είναι η ολοκλήρωση της αδειοδοτικής διαδικασίας.
Πηγές από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΥΕ) θεωρούν πιθανό να υπάρξουν εξελίξεις και σε ό,τι αφορά τη θαλάσσια περιοχή στο βόρειο Ιόνιο, με την ονομασία Μπλοκ 2.
Τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης έχουν παραχωρηθεί στο σχήμα που αποτελείται από την γαλλική Total (50%), τον ιταλικό όμιλο Edison (25%) και τα Ελληνικά Πετρέλαια (25%), το οποίο πλέον θα πρέπει να διεξάγει διαγωνισμό για την έναρξη γεωφυσικών ερευνών.
Η έρευνα για τον εντοπισμό πετρελαίου αποτελεί ιδιαίτερα απαιτητικό εγχείρημα. Στις θαλάσσιες περιοχές περιλαμβάνει 3 φάσεις, με τις 2 πρώτες να αφορούν στη διεξαγωγή γεωφυσικών ερευνών διάρκειας 3 ετών η κάθε μία. Εφόσον τα δεδομένα που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων φάσεων είναι ενθαρρυντικά, τότε το σχήμα που έχει αποκτήσει το δικαίωμα έρευνας και εξόρυξης προχωρά στην τρίτη φάση η οποία έχει διάρκεια 2 ετών και περιλαμβάνει δοκιμαστική γεώτρηση.
Το κόστος μίας δοκιμαστικής γεώτρησης είναι ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου πως μπορεί να ξεκινήσει από 30 εκατομμύρια ευρώ και να ανέλθει σε 120 εκατομμύρια.
Δοκιμαστική γεώτρηση αναμένεται να ξεκινήσει το σχήμα στο οποίο έχει παραχωρηθεί το θαλάσσιο μπλοκ του Πατραϊκού κόλπου, που αποτελείται σε ποσοστό 50% από τα ΕΛ.ΠΕ. και 50% από τον ιταλικό όμιλο Edison. Για την υλοποίηση της δοκιμαστικής γεώτρησης απαιτούνται περίπου 18 μήνες, δεδομένου πως οι επενδυτές θα πρέπει να εξασφαλίσουν τη χρήση λιμενικών εγκαταστάσεων στην περιοχή και να ολοκληρώσουν την προετοιμασία που χρειάζεται για την γεώτρηση σε βάθος 450 μέτρων.
Η έναρξη της δοκιμαστικής γεώτρησης στον Πατραϊκό ενδέχεται να καθυστερήσει μερικούς μήνες και να πραγματοποιηθεί το 2020, λόγω της διαδικασίας πώλησης ποσοστού των ΕΛΠΕ από το ΤΑΙΠΕΔ.
Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, μετά τη δοκιμαστική γεώτρηση αναμένεται να χρειαστούν τουλάχιστον 2 ακόμα, προκειμένου να προσδιοριστεί με ακρίβεια το κοίτασμα. Κατά τις ίδιες πληροφορίες εντός 2 ετών μπορεί να ξεκινήσει η παραγωγή πετρελαίου, εφόσον τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών γεωτρήσεων είναι ενθαρρυντικά.
Οι εκτιμήσεις για το κοίτασμα του Πατραϊκού κόλπου κάνουν λόγο για 140 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Η κοινοπραξία ΕΛΠΕ-Edison θα έχει το δικαίωμα εκμετάλλευσης για 25 έτη, ωστόσο βασικός στόχος των ενεργειακών ομίλων είναι να ολοκληρώνουν την εξόρυξη των αποθεμάτων το συντομότερο δυνατό, προκειμένου να στρέφουν την προσοχή τους σε άλλες περιοχές.
Σύμφωνα με πηγές που παρακολουθούν τις εξελίξεις σε ό,τι αφορά την έρευνα και την εξόρυξη υδρογονανθράκων, ένα κοίτασμα για να θεωρηθεί μεγάλο πρέπει να υπερβαίνει τα 500 εκατομμύρια βαρέλια ή τα 5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.
Οι ίδιες πηγές τονίζουν πως είναι πιθανό να εντοπιστούν ιδιαίτερα μεγάλα κοιτάσματα στις περιοχές πέριξ της Κρήτης. Ωστόσο, πάντα υπάρχει κίνδυνος να μην είναι δυνατή η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων ορυκτού πλούτου σε θαλάσσιες περιοχές.
Από την ΕΔΕΥ θεωρούν εφικτό να κυρωθούν από τη Βουλή έως το καλοκαίρι οι συμβάσεις για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας και εξόρυξης για τις περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης, το μπλοκ του Ιονίου και το μπλοκ 10 (βλέπε χάρτη).
Στις περιοχές της Κρήτης εκκρεμεί η έγκριση της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στη συνέχεια ο φάκελος θα πρέπει να εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο και να κυρωθεί από τη Βουλή. Οι δύο περιοχές έχουν παραχωρηθεί σε σχήμα του οποίου ηγείται η γαλλική Total (40%) και συμμετέχουν η ExxonMobil από τις ΗΠΑ με 40% και τα ΕΛ.ΠΕ. με 20%.
Ο διαγωνισμός για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εξόρυξης για τις 2 περιοχές της Κρήτης ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2017, αφού είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η ΕΔΕΥ είχε ολοκληρώσει την εκπόνηση της περιβαλλοντικής μελέτης τον Ιούνιο του 2018, η οποία βρίσκεται για έγκριση από τον περασμένο Σεπτέμβριο στην αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Για τις περιοχές του Ιονίου και το μπλοκ 10 οι σχετικές μελέτες έχουν εγκριθεί και απομένει η κύρωση των συμβάσεων από τη Βουλή. Στο Ιόνιο δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης έχουν η ισπανική Repsol και τα ΕΛ.ΠΕ. και στο μπλοκ 10 τα ΕΛ.ΠΕ.
Η ΕΔΕΥ έχει προκηρύξει διαγωνισμό για την εκπόνηση στρατηγικής περιβαλλοντικής μελέτης σε ό,τι αφορά τις 2 περιοχές νότια της Κρήτης και εντός των επόμενων δύο εβδομάδων αναμένεται να έχει ανακοινωθεί ο ανάδοχος. Παράλληλα έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες προκειμένου να ξεκινήσει διαγωνισμός και για την εκπόνηση μελετών σε ό,τι αφορά τις 3 περιοχές του Ιονίου για τις οποίες δεν έχει γίνει ακόμα τίποτα.
Αναφορικά με την περιοχή του μπλοκ 1 στο βόρειο Ιόνιο και του Θρακικού πελάγους δεν μπορεί να γίνει καμία ενέργεια ακόμα, εάν δεν βρεθεί κοινός τόπος με τις κυβερνήσεις της Αλβανίας και της Τουρκίας για την οριοθέτηση ΑΟΖ.
Οι συμβάσεις μίσθωσης με τους ομίλους ενέργειας στους οποίους παραχωρούνται περιοχές προβλέπουν πως ποσοστό που δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο του 4% της συνολικής παραγωγής αποδίδεται στο Δημόσιο. Οι παραχωρησιούχοι αποδίδουν 20% φόρο στο Δημόσιο και 5% στις τοπικές κοινωνίες.
