Μετά την έκρηξη πυραύλου σε πεδίο δοκιμών, οι κάτοικοι δύο πόλεων στη Ρωσία σπεύδουν να πάρουν χάπια με ιώδιο, επειδή φοβούνται ότι υπάρχει ραδιενέργεια στην ατμόσφαιρα. Αυτό γίνεται για συγκεκριμένο ιατρικό λόγο.
Τον γύρο του κόσμου έχει κάνει τις τελευταίες ημέρες η είδηση ότι αδειάζουν από ιώδιο τα φαρμακεία δύο πόλεων στη Ρωσία, επειδή ανιχνεύθηκε ραδιενέργεια έπειτα από έκρηξη σε στρατιωτική βάση. Τι σχέση όμως μπορεί να έχει το ιώδιο με την ραδιενέργεια;
Η απάντηση ως φαίνεται είναι ότι μπορεί να προστατεύσει όσους εκτεθούν στην ραδιενέργεια από μία συνέπειά της: την απορρόφησή της από τον θυρεοειδή.
Ο θυρεοειδής είναι αδένας και παράγει ορμόνες. Για την παραγωγή τους είναι απαραίτητο το ιώδιο, το οποίο δεν μπορεί να συνθέσει μόνο του το ανθρώπινο σώμα. Έτσι, βασίζεται στη διατροφή για να το προμηθευτεί.
Όταν η διατροφή είναι ελλιπής σε ιώδιο, η συνέπεια μπορεί να είναι η ανεπάρκειά του. Σε τέτοια περίπτωση, ο θυρεοειδής δεν παράγει αρκετές ορμόνες και αυτό μπορεί να προκαλέσει υποθυρεοειδισμό και διόγκωση του θυρεοειδή (ή βρογχοκήλη). Ειδικά στις εγκύους, όμως, η συνέπεια μπορεί να είναι νοητικά προβλήματα στα έμβρυα, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Θυρεοειδή (ATA).
Τους κινδύνους αυτούς έχει μειώσει σημαντικά στη Δύση η προσθήκη ιωδίου στο επιτραπέζιο αλάτι. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως τους έχει εξαλείψει ούτε ότι όλοι λαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες μέσω της διατροφής μας. Στη χώρα μας, λ.χ., μέχρι πριν λίγα χρόνια (το 2000) μόνο το 18% των νοικοκυριών είχαν επαρκή πρόσληψη ιωδιούχου άλατος, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Σήμερα, η ανεπάρκεια ιωδίου είναι σπάνια στον γενικό πληθυσμού. Αντιθέτως, είναι πολύ συχνή στις εγκύους, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Πάτρας.
Το αβλαβές και το ραδιενεργό ιώδιο
Το ιώδιο, όπως όλα τα βασικά χημικά στοιχεία, έχει διάφορα ισότοπα, δηλαδή «παραλλαγές». Συνολικά είναι γνωστά 37 ισότοπά του. Όλα έχουν τον ίδιο αριθμό πρωτονίων (είναι 53), αλλά διαφορετικό αριθμό νετρονίων.
Στη φύση υπάρχει μόνο ένα ισότοπο του ιωδίου. Πρόκειται για το αβλαβές ιώδιο-127 το οποίο περιέχει 53 πρωτόνια, 74 νετρόνια και μηδαμινή ραδιενέργεια. Όταν όμως διασπαστούν σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα τα άτομα του ουρανίου, διαχωρίζονται σε μικρότερα άτομα και κυρίως σε ιώδιο-131.
Το ιώδιο-131 έχει μόλις τέσσερα νετρόνια διαφορά από το αβλαβές ιώδιο-127. Ωστόσο το ιώδιο-131 είναι ραδιενεργό. Δυστυχώς, ο οργανισμός δεν μπορεί να ξεχωρίσει αυτά τα δύο ισότοπα. Έτσι ο θυρεοειδής αδένας μπορεί να απορροφήσει εξίσου εύκολα και τα δύο.
Όπως ανέφεραν το 2014, μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα, επιστήμονες από την Ιαπωνική Ιατρική Εταιρεία, εάν ένας άνθρωπος εισπνεύσει ή καταπιεί ραδιενεργό ιώδιο, ποσοστό 10-30% της ποσότητάς του θα απορροφηθεί από τον θυρεοειδή μέσα σε 24 ώρες. Το περισσότερο από το υπόλοιπο θα απομακρυνθεί από το σώμα μέσω των ούρων.
Όταν, όμως, απορροφηθεί το ραδιενεργό ισότοπο από τον θυρεοειδή, θα αρχίσει να εκπέμπει ραδιενέργεια και να προκαλεί βλάβες στο DNA των κυττάρων, ανοίγοντας τον δρόμο σε προβλήματα όπως ο καρκίνος.
Τα χάπια ιωδίου
Η έκθεση του θυρεοειδούς στο ραδιενεργό ιώδιο-131 μπορεί να αναχαιτιστεί με τη λήψη δισκίων ιωδίου.
Ωστόσο η λήψη αυτή πρέπει να γίνει πολύ σύντομα μετά την πιθανή έκθεση στο ραδιενεργό ιώδιο-131, σύμφωνα με τους ειδικούς. Και αυτός είναι ο λόγος που άδειασαν από χάπια ιωδίου τα φαρμακεία των ρωσικών πόλεων που γειτνιάζουν με την στρατιωτική βάση.
Οι πρώτοι που χρειάζονται τα χάπια είναι τα μικρά παιδιά, οι νέοι (έως 18 ετών) και οι έγκυοι, τονίζουν οι ειδικοί. Συνήθως συνιστάται λήψη ενός χαπιού (οι μεγάλες δόσεις μπορεί να είναι τοξικές). Για τα μωρά ηλικίας κάτω των 36 μηνών και για τα άτομα με δυσκολίες κατάποσης, συνιστάται λήψη υγρού με κονιορτοποιημένο χάπι ιωδίου, που θα παρασκευάσει ο φαρμακοποιός.
Η χορήγηση των χαπιών ιωδίου είναι συνήθης πρακτική σε όλες τις χώρες του κόσμου όπου υπάρχει ενδεχόμενο (ή φόβος) για πυρηνικό ατύχημα.
