ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΜΗ
ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌ ΚΕΙΜΕΝΟ
1η δραστηριότητα
Α1. α)
Στο άρθρο γίνεται αναφορά στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού και στις συνέπειες που αυτή επιφέρει στην ψυχολογία των αθλητών. Μέσα από την προσωπική ιστορία της πρωταθλήτριας Οσάκα, υπογραμμίζεται η ψυχολογική πίεση που ασκεί στους αθλητές το βάρος της επιτυχίας και η ανάγκη πειθαρχίας τους στις "ορέξεις" των χορηγών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο αρθρογράφος συμπεραίνει την αυτοματοποίηση κάθε επίδοξου πρωταθλητή, την μετατροπή του σε "προϊόν", γεγονός που αφαιρεί κάθε στοιχείο συναισθήματος και ανθρωπιάς.
Α1 β)
Η χρήση του ρητορικού ερωτήματος: "Τελικά μήπως η επιτυχία έχει γίνει απάνθρωπη;"
Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις: "δυνατή κραυγή"
Μεταφορά: "ρομποτοποίηση κάθε νέου αθλητή"
2η δραστηριότητα
Α2. α) "ειδικούς": ειρωνεία - έμφαση
"προϊόν": μεταφορική χρήση της γλώσσας, ειρωνεία
Α2. β) αποχώρησε -> έφυγε, εγκατέλειψε
κυρώσεις -> ποινές
προσωπικό -> ατομικό, ελεύθερο
3η δραστηριότητα
Άρθρο:
Τίτλος: ΑΘΛΗΤΕΣ... ΗΡΩΕΣ!
Πρώτο ζητούμενο: Δυσκολίες:
• Άγχος, εσωτερική πίεση, ανάγκη για διάκριση (ατομική, εθνική)
• Καταπόνηση σωματική (συνεχείς προπονήσεις, ελεγχόμενη διατροφή, πρόγραμμα ζωής)
• Πίεση από εξωτερικούς παράγοντες (οικογενειακές υποχρεώσεις, φιλικές σχέσεις, εργασιακές υποχρεώσεις εφόσον πρόκειται για ερασιτέχνη)
• Πίεση από το υφιστάμενο σύστημα που προωθεί τον πρωταθλητισμό και όχι τον αγνό ερασιτεχνικό αθλητισμό
• Πίεση για χ
• ρήση ντόπινγκ (φαρμακοδιέγερση, αναβολικά)
• Γρήγορη επιτυχία σε σύντομο χρόχνο
• Χρηματισμός
• Χορηγίες, συμβόλαια με επιχειρήσεις αθλητικών ειδών, διαφημιστικές εταιρείες
Ηθικής φύσεως δυσκολίες
• Χρηματισμός από στημένους αγώνες
• Εκβιασμοί, παράγοντες που στοιχηματίζουν εις βάρος αθλητών
Άλλες δυσκολίες
• Αυστηρή κριτική των θεατών
• Πιέσεις από τις κακόβουλες και εμπαθείς ερωτήσεις κάποιων "αντικειμενικών" κατά τα άλλα δημοσιογράφων - σπίλωση προσωπικότητας αθλητή
• Έλλειψη χρηματοδότησης από το κράτος
• Σεξαυλική παρενόχληση
Δεύτερο ζητούμενο: Προσόντα:
• Σωματικά: ευρωστία, δύναμη, αντοχή
• Πνευματικά: διαύγεια σκέψης, κριτική ικανότητα, μεθοδικότητα, στρατηγική αντίληψη
• Ηθικά: πάθος, αγωνιστικότητα, πείσμα, επιμονή, υπομονή, τιμιότητα, αποφυγή αθέμιτων μέσων, σεβασμός στον αντίπαλο,
αποδοχή της ήττας, ευγενής άμιλλα, ταπεινότητα, αυτογνωσία, ετερογνωσία, αυτοέλεγχος, μέτρο, υπακοή, πειθαρχία
Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌ ΚΕΙΜΕΝΟ
1η δραστηριότητα
Β1) Το θέμα του ποιήματος είναι η συμμετοχή του ποιητικού υποκειμένου σε έναν αγώνα δρόμου και η σφοδρή του επιθυμία για διάκριση. Αρχικά, γίνεται αναφορά στις δικαιολογίες για τις παρελθούσες αποτυχίες, όπως και στις αναγεννημένες ελπίδες του για νικηφόρο αποτέλεσμα στον επικείμενο αγώνα. Η ισοπεδωτική κριτική των οπαδών τροφοδοτεί την αγωνία του πριν την έναρξη του αγώνα. Ωστόσο, η στοχοπροσήλωση στη νίκη μετατρέπεται σε παταγώδη αποτυχία. Τέλος, ακολουθεί η κατακραυγή του κοινού για την άστοχη εκκίνησή του.
2η δραστηριότητα
Β2 (α)
Στο ποίημα είναι φανερός ο εξομολογητικός τόνος και η διάθεση του ποιητικού υποκειμένου να αποτυπώσει προσωπικές σκέψεις και βιώματα, γεγονός που αναδεικνύεται αρχικά με τη χρήση του ά ρηματικού ενικού προσώπου ("κόψω", "να ξεχρεώσω", "φεύγω"). Παράλληλα, η χρήση μεταφορικού λόγου ("σταματάει η καρδιά μου") αναδεικνύει τη συναισθηματική του φόρτιση και το άγχος του για μια επιτυχημένη εμφάνιση. Ενώ, τέλος στον καταληκτικό στίχο του ποιήματος "είμαι για πάντα μόνος" τονίζεται η απογοήτευση ή η αίσθηση μοναξιάς που βιώνει το ποιητικό υποκείμενο ως αθλητής.
Β2 (β)
Στους στίχους "Οι κερκίδες πυκνοκατοιμένες/ χρώματα που επευφημούν/ άπληστοι θεατές και αυστηροί/ κυρίως με τους ηττημένους" μέσα από την
περιγραφή ο ήρωας παρατηρεί τη γεμάτη με κόσμο κερκίδα, αλλά δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει πρόσωπα παρά μονάχα χρώματα, λόγω του
άγχους που βιώνει. Οι θεατές χαρακτηρίζονται άπληστοι καθώς "διψούν" για νίκη, αλλά και αυστηροί με τους ηττημένους, στους οποίους μάλιστα εξαντλούν την αυστηρότητά τους. Γίνεται αντιληπτό ότι κατά τη διάρκεια του αγώνα ο αθλητής νιώθει το "βάρος" της νίκης και την ψυχολογική πίεση προκειμένου να έχει υψηλές επιδόσεις και να διακριθεί.
3η δραστηριότητα
Β3
Στο απόσπασμα του λογοτεχνικού κειμένου ο ήρωας - αθλητής προβάλλει μέσω ενός εσωτερικού μονολόγου προσωπικές σκέψεις και επιθυμίες στη γραμμή εκκίνησης. Ο ήρωας δηλώνει πως πλέον δεν υπάρχουν περιθώρια για δικαιολογίες ("οι δικαιολογίες μου τελείωσαν πια") και πως τώρα πρέπει να δώσει τον καλύτερό του εαυτό να βγει νικητής, διεκδικώντας πράγματα για τη ζωή του ("έτοιμος για να κόψω...ξεχρεώσω τη ζωή μου"). Ο ήρωας, λοιπόν, ασκεί κριτική στον εαυτό του, εκφράζει έντονη αγωνιστικότητα, πάθος αυτοπεποίηθηση και σιγουριά ("χωρίς φθορές... και κρατήματα") πως θα ανταπεξέλθει και θα ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες και μάλιστα θα βγει νικητής.
Σίγουρα, αυτή η στάση του ποιητικού υποκειμένου μπορεί να εμπνεύσει τους αναγνώστες της γενιάς μας, καθώς είναι σημαντικό οι νέοι άνθρωποι να μην αναλώνονται σε δικαιολογίες, αλλά να μοχθούν για το καλύτερο, με πείσμα, υπομονή, επιμονή και πίστη στον ευατό τους για τη "νίκη" ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
-----------------
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
ΠΑΝΕΛΛΑ∆ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΤΡΙΤΗ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ∆ΩΝ: ΕΞΙ (6)
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Εισαγωγικό Σημείωμα
Πρόκειται για άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 03.06.2021 στην ηλεκτρονική έκδοση ημερήσιας εφημερίδας.
Αθλητές: Αιχμάλωτοι της… επιτυχίας
Επιτυχημένος αθλητής. Ποιος δεν θα ήθελε να γίνει ένας Λεμπρόν, ένας Μέσι, μία Οσάκα1; Χρήματα, δόξα, υγεία.
Υγεία; Η 23χρονη Γιαπωνέζα τενίστρια, που βρίσκεται στο Νο 1 της παγκόσμιας κατάταξης του τένις και είναι κάτοχος τεσσάρων γκραν σλαμ2, έχει πλέον τις υψηλότερες αμοιβές στο γυναικείο τένις και η εικόνα της βρίσκεται παντού. Παρ’ όλα αυτά, αποχώρησε από το Ρολάν Γκαρός3 επικαλούμενη κατάθλιψη. Είναι η πρώτη φορά που ένα αστέρι τέτοιου βεληνεκούς εγκαταλείπει ένα γκραν σλαμ χωρίς να έχει τραυματιστεί σωματικά.
Η Οσάκα είχε αποφασίσει να απέχει και από τις συνεντεύξεις Τύπου, διότι κάποιες κακόβουλες ερωτήσεις –όπως δήλωσε– σχετικά με τις αποτυχίες της στις χωμάτινες επιφάνειες, την επηρέασαν αρνητικά. Οι ιθύνοντες4 των τεσσάρων γκραν σλαμ την απείλησαν αρχικά (πριν κάνουν στροφή 180 μοιρών) με αυστηρές κυρώσεις αν δεν εκπλήρωνε τις… υποχρεώσεις της απέναντι στα ΜΜΕ, ενώ της επεβλήθη πρόστιμο ύψους 15.000 ευρώ.
Η αλήθεια είναι ότι ένα νέο κορίτσι ένιωσε να συνθλίβεται από το βάρος της επιτυχίας. Ένα βάρος που εμπεριέχει τεράστια πίεση
1 διακεκριμένοι αθλητές
2 μία από τις τέσσερις πιο σημαντικές ετήσιες αθλητικές διοργανώσεις του τένις 3 αθλητική διοργάνωση, που διεξάγεται κάθε χρόνο στο Παρίσι
4 υπεύθυνοι
ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
από τους… «ειδικούς» των ΜΜΕ –στις μέρες μας και των social media–, από τους χορηγούς, τις ρήτρες5 και πιθανότατα από τα νέα δεδομένα της πανδημίας. Για όλα αυτά η Οσάκα αποτελεί ένα «προϊόν» που πρέπει να αποδώσει κι όχι ένας νέος άνθρωπος που έχει ελάχιστο προσωπικό χρόνο και ανάγκες, οι οποίες απλώς έχουν διαγραφεί.
«Επιλογή της», θα πει κάποιος. «Ο πρωταθλητισμός είναι για τους δυνατούς», θα πει άλλος. Τελικά, μήπως η επιτυχία έχει γίνει απάνθρωπη; Μήπως η λάμψη απαιτεί τη «ρομποτοποίηση» κάθε νέου αθλητή –γιατί για νέους ανθρώπους μιλάμε– χωρίς συναισθήματα,
αλλά με στρατιωτική πειθαρχία και αυτοματοποίηση;
Η ιστορία της Οσάκα βγάζει στην επιφάνεια μία από τις πολλές σκοτεινές πλευρές του πρωταθλητισμού. Ένας νέος άνθρωπος έβγαλε μια άηχη, αλλά ταυτόχρονα δυνατή «κραυγή». Και όλοι μας οφείλουμε να την ακούσουμε…
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η δραστηριότητα
Α1. α) Να παρουσιάσετε με δικά σας λόγια σε μία παράγραφο 60-70 λέξεων το βασικό θέμα του άρθρου (μον. 9).
β) Στις δύο τελευταίες παραγράφους του παραπάνω κειμένου ο αρθρογράφος καταφεύγει στην επίκληση στο συναίσθημα για να μας πείσει. Να αναγνωρίσετε στις συγκεκριμένες παραγράφους δύο από τα παρακάτω μέσα πειθούς, όπως λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες,
ειρωνεία, σαρκασμός, χιούμορ, υπερβολή, μεταφορά, ρητορικά ερωτήματα, που αξιοποιεί ο αρθρογράφος δίνοντας από ένα παράδειγμα για το καθένα (μον. 6). Μονάδες 15
5 όροι, περιορισμοί
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
2η δραστηριότητα
Α2. α) Στην τέταρτη παράγραφο χρησιμοποιούνται τα εισαγωγικά σε δύο λέξεις: «ειδικούς», «προϊόν». Να αιτιολογήσετε τη λειτουργία των εισαγωγικών σε καθεμία από τις λέξεις αυτές (μον. 6).
β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις (μον. 9):
«Παρ’ όλα αυτά, αποχώρησε από το Ρολάν Γκαρός επικαλούμενη κατάθλιψη».
«Οι ιθύνοντες […] απείλησαν […] με αυστηρές κυρώσεις […]». «[…] έχει ελάχιστο προσωπικό χρόνο».
Μονάδες 15
3η δραστηριότητα
Α3. Σύμφωνα με τον αρθρογράφο ποιος δεν θα ήθελε να γίνει ένας Λεμπρόν, ένας Μέσι, μία Οσάκα;
Ποιες δυσκολίες θα αντιμετωπίσει ένας αθλητής ή μία αθλήτρια και ποια προσόντα θα πρέπει να διαθέτει για να τις ξεπεράσει και να πετύχει τους στόχους του/της; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας τεκμηριωμένα σε ένα άρθρο 200-250 λέξεων το οποίο θα δημοσιευτεί σε νεανική ιστοσελίδα.
Μονάδες 20
Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Εισαγωγικό Σημείωμα
Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή του Νίκου Μοσχοβάκου (1946- ) «Απριλίου ξανθίσματα» (εκδ. Μελάνι, 2016). Ο ποιητής πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα στη δεκαετία του ’70 και γράφει κατεξοχήν σε ελεύθερο στίχο.
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΟΥΡΣΑ
Άλλη μια φορά
πάλι από την αρχή
στη γραμμή εκκίνησης.
Μια ακόμα κούρσα ταχύτητας
μήπως κι επιτέλους
κόψω το νήμα.
Οι δικαιολογίες μου τέλειωσαν πια
μια οι αφέτες6 που βιάστηκαν
ύστερα η απρόοπτη θλάση
την άλλη η υγρή ατμόσφαιρα
κι άλλοτε η κακή μου φόρμα.
Τώρα όμως από την αρχή
χωρίς φθορές
χωρίς δεύτερες σκέψεις
χωρίς φόβους και κρατήματα.
Έτοιμος για να κόψω
πρώτος το νήμα
να ξεχρεώσω τη ζωή μου.
Οι κερκίδες πυκνοκατοικημένες
χρώματα που επευφημούν
άπληστοι θεατές κι αυστηροί
κυρίως με τους ηττημένους.
Σταματάει η καρδιά μου
και φεύγω ξέφρενα
εξογκωμένες φλέβες
τένοντες τεντωμένοι
συσπάσεις στο πρόσωπο.
Θέλω πολύ να νικήσω
σφίγγω τα δόντια
6 αφέτης: πρόσωπο που δίνει το σύνθημα εκκίνησης σε αγώνες ταχύτητας και παρακολουθεί την ομαλή διεξαγωγή τους.
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
και ναι! κόβω το νήμα.
Όμως κανένας δεν ακολουθεί
όλοι οι άλλοι δρομείς
ακόμα περιμένουν στην αφετηρία
ν’ ακούσουν το μπαμ της εκκίνησης.
Μέσα σε χάχανα κι αποδοκιμασίες
σφίγγω το νήμα που κρατώ
υψώνω τη γροθιά μου
και παίρνω οριστικά απόφαση
πως είμαι για πάντα μόνος.
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η δραστηριότητα
Β1. Να παρουσιάσετε σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων την ιστορία, η οποία ξετυλίγεται στο ποίημα.
Μονάδες 15
2η δραστηριότητα
Β2. α) Ο ήρωας της ιστορίας μοιράζεται μαζί μας προσωπικές σκέψεις και επιθυμίες. Να κατονομάσετε τρεις διαφορετικούς τρόπους (λέξεις/φράσεις, σχήματα λόγου, ρηματικά πρόσωπα), με τους οποίους επιτυγχάνεται ο εξομολογητικός τόνος στο ποίημα (μον. 3) δίνοντας από ένα παράδειγμα για τον καθένα (μον. 6).
β) Στη δεύτερη στροφή «Τώρα όμως από την αρχή … τους ηττημένους» να εντοπίσετε σε ποιους στίχους υπάρχει περιγραφή (μον. 3) και ποια συναισθηματική κατάσταση του ήρωα υποδηλώνει η περιγραφή αυτή (μον. 3).
Μονάδες 15
ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
3η δραστηριότητα
Β3. «Οι δικαιολογίες μου τέλειωσαν πια
μια οι αφέτες που βιάστηκαν
ύστερα η απρόοπτη θλάση
την άλλη η υγρή ατμόσφαιρα
κι άλλοτε η κακή μου φόρμα.
Τώρα όμως από την αρχή
χωρίς φθορές
χωρίς δεύτερες σκέψεις
χωρίς φόβους και κρατήματα.
Έτοιμος για να κόψω
πρώτος το νήμα
να ξεχρεώσω τη ζωή μου.»
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη στάση του ήρωα στους συγκεκριμένους στίχους; Νομίζετε ότι αυτή του η στάση μπορεί να εμπνεύσει τους αναγνώστες της γενιάς σας; Να απαντήσετε και στα δύο ερωτήματα σε ένα ενιαίο κείμενο 100-150 λέξεων, αιτιολογώντας τις απόψεις σας. Μονάδες 20
Ο∆ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. ∆εν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα, μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό ανεξίτηλης μελάνης.
4. Κάθε τεκμηριωμένη απάντηση είναι αποδεκτή.
5. ∆ιάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
-------------------
Σχολιασμός θεμάτων
Μάθημα: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
Σήμερα οι μαθητές της ΄Γ Λυκείου Επάλ εξετάστηκαν στο μάθημα της Έκθεσης - Λογοτεχνίας με θέμα τον "Αθλητισμό", ενότητα διδαγμένη και απόλυτα συμβατή με την ύλη του προγράμματος σπουδών.
Το μη λογοτεχνικό κείμενο, που δόθηκε στους μαθητές, ήταν άρθρο από τον Ημερήσιο Τύπο, ενώ το Λογοτεχνικό κείμενο ήταν ένα ποίημα του Νίκου Μοσχοβάκου σχετικό με το θέμα του μη λογοτεχνικού κειμένου. Και στα δύο, τόσο στο μη λογοτεχνικό, όσο και στο λογοτεχνικό, ζητήθηκε από τα παιδιά να απαντήσουν σε θέματα θεωρίας, τα οποία διατυπώθηκαν με σαφήνεια και ακρίβεια. Απαιτούσαν ωστόσο, την προσοχή των μαθητών και την εξοικείωσή τους με τη θεωρία. Στην Παραγωγή λόγου κλήθηκαν να συντάξουν ένα άρθρο σχετικά με τις δυσκολίες και τα εφόδια που πρέπει να έχουν ως επίδοξοι αθλητές.
Θεωρούμε ότι τα θέματα απευθύνονταν σε καλά προετοιμασμένους μαθητές, που είχαν τη σωστή καθοδήγηση και είχαν αφομοιώσει την ύλη στο σύνολό της.
