Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη φιλελεύθερη δημοκρατία είναι η
απαλλαγή της από τις ιστορικές φαντασιώσεις της.
Ο Τιλ Ντοουέκ και ο Σερζ Αμπιτενμπούς, στο βιβλίο τους «Η εποχή
των αλγορίθμων», γράφουν:
«....Οι αλγόριθμοι έχουν καταστεί αναπόσπαστο κομμάτι της
επαγγελματικής ζωής και των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων, στον
τομέα της υγείας, των μεταφορών, του εμπορίου και της βιομηχανίας.
Επιπλέον, επιφέρουν αλλαγές στις φυσικές, κοινωνικές και ανθρωπιστικές
επιστήμες, εμπλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις μας, αλλά και δοκιμάζοντας
διαρκώς τα όρια της τεχνολογίας.
Ορισμένοι αλγόριθμοι, όπως τα λειτουργικά συστήματα στην
τηλεφωνία, τα συστήματα διαχείρισης δεδομένων ή οι μηχανές
αναζήτησης, είναι έργα τεράστιας αξίας - αποτέλεσμα συνεισφοράς
χιλιάδων ανθρώπων - που ενίοτε, χάρη στην ιδιαιτερότητα και στον
φιλόδοξο χαρακτήρα τους, η αρχιτεκτονική τους συγκρίνεται με των
καθεδρικών ναών.
Φαίνεται ότι με τους αλγορίθμους ο Homo sapiens κατάφερε,
επιτελούς, να εφεύρει ένα όργανο αντάξιο των προσδοκιών του.
Υπάρχει ωστόσο και η ανησυχητική πλευρά τους. Τείνει προς
εξάλειψη το επάγγελμα του ταχυδρόμου; Οι αλγόριθμοι καταστρέφουν
θέσεις εργασίας. Μια ασφαλιστική εταιρεία αποζημιώνει το θύμα ενός
ατυχήματος: Ένας κυνικός αλγόριθμος υπολογίζει το ποσό της
αποζημίωσης. Παρατηρείται «βουτιά» στο χρηματιστήριο; Υπεύθυνοι για
την πτώση είναι οι συναλλακτικοί αλγόριθμοι. Οι νόμοι περιορίζουν τις
πολιτικές ελευθερίες; Μας κατασκοπεύουν οι κυβερνητικοί αλγόριθμοι.
Νικούν οι αλγόριθμοι τους ανθρώπους στο σκάκι και το επιτραπέζιο Γκο;
Σύντομα Θα μας εξουσιάζουν οι έξυπνοι αλγόριθμοι.
Γιατί, όμως, τους κατηγορούμε για τα δεινά μας; Επειδή μας
βγάζουν από τη βολή μας; Αναμφίβολα. Αλλά κι επειδή συχνά δεχόμαστε
να τους χρησιμοποιούμε χωρίς στ' αλήθεια να γνωρίζουμε τη φύση και τη
λειτουργία τους. Αποτέλεσμα της άγνοιας αυτής είναι τα όνειρα και οι φόβοι
μας. Τρέμουμε τους αλγορίθμους, διότι μας φαίνονται μυστηριώδεις, με
απόκοσμες δυνάμεις και προθέσεις κακές....».
Στο πλαίσιο αυτό, οι λαϊκίστικες δυνάμεις του φόβου, που είναι
πάντα παρούσες και σε εγρήγορση σε κάθε κοινωνία «δικαίου»
παραμονεύουν. Είναι έτοιμες μέσω της δαιμονολογίας, της πνευματικής
γελοιότητας και της οργανωμένης παραπληροφόρησης, να δράσουν με
καλλιέργεια του φόβου και της άκρατης υπόσχεσης «σωτηρίας» από όλα
τα δεινά.
Σήμερα δε, οι δυνάμεις αυτές, επωφελούνται από το πέρασμα της
πανδημίας, τις αλλαγές στη ζωή της μεσαίας τάξης, τις ανασφάλειες της
σύγχρονης νεολαίας και τις αδυναμίες των τεχνοκρατικών ελίτ, για να
παίξουν τα δικά τους παιχνίδια εξουσίας, Αισθάνονται άνετες και οι
ισχυρές, γιατί επιπροσθέτως βλέπουν και ποιο ρόλο παίζει η αμάθεια στη
λήψη αποφάσεων σε κατώτερο επίπεδο.
Η διαπίστωση αυτή, μας οδηγεί στο να υπογραμμίσουμε ότι στην
παρούσα φάση των εξελίξεων, τα κράτη δικαίου κινδυνεύουν από έναν
ραγδαία αναπτυσσόμενο ανορθολογισμό στους κόλπους τους, ο οποίος
μεταβάλλει και τα παραδοσιακά πολιτικά πεδία,. Ταυτόχρονα έτσι με τις
σημαντικές τεχνολογικές ανατροπές, αναδύεται και μια «άλλη» κοινωνική
και πολιτιστική πραγματικότητα.
Αυτό σημαίνει ότι αλλάζει στις αναπτυγμένες δημοκρατικές
κοινωνίες και το όραμα για το μέλλον. Και την αλλαγή αυτή την ανιχνεύει
κανείς σε νέα «κοινωνικο-πολιτικά κινήματα» και στη στήριξη που έχουν
από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Αυτά τα «κινήματα» στην ουσία είναι αντιδημοκρατικά και κατά
κύριο λόγο θέλουν να καταστρέψουν την ιστορική μνήμη. Θέλουν να
ακυρώσουν την καταγραφή της ιστορίας του ανθρώπου και των
πολιτισμών που σε διάφορες περιοχές του πλανήτη δημιούργησαν. Είναι
εμφανές δε, ότι τα «κινήματα» αυτά διατηρούν «φιλικές» σχέσεις και με
ένα δολοφονικό και σκοταδιστικό Ισλάμ, το οποίο είναι για καλά πλέον
εγκατεστημένο στην δημοκρατική καρδιά της Ευρώπης (Γαλλία, Βέλγιο,
Γερμανία, Ολλανδία, Ην. Βασίλειο). Επίσημες στατιστικές κάνουν γνωστό
ότι στο Ην. Βασίλειο και τη Γαλλία, οι θρησκευόμενοι μουσουλμάνοι
υπερτερούν των Καθολικών.
Το τεράστιο έτσι πρόβλημα για τις ανοικτές κοινωνίες, δεν είναι
τόσο εισοδηματικό, όσο πολιτιστικό. Τα κράτη δικαίου εχουν ανάγκη από
νέα οράματα, ικανά να αντισταθούν στον κατακλυσμό της χυδαιολογίας και
της απληστίας και να συλλάβουν τις απέραντες πλέον διαστάσεις της νέας
πραγματικότητας. Αυτής που είναι υπερβολικά κινητική, πολύπλοκη και
απαιτητική ως προς τις δυνατότητες, τις πνευματικές να την καταλάβει
κανείς. Είναι όμως γόνιμη και συναρπαστική. Προσφέρει τεράστιες
ευκαιρίες
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον αρχίζει εδώ και τώρα και όσοι το
περιγράφουν ζοφερό το κάνουν εκ του πονηρού.
Ας μη ξεχνάμε ότι το προσδόκιμο ζωής από 42 χρόνια το 1901,
πέρασε στα 82 το 2001 και οδεύει προς τα 100 έτη το 2023.
Οι αλγόριθμοι και η τεχνητή νοημοσύνη είναι νομίσματα με δυο
όψεις. Η επιλογή της καλής όψης είναι θέμα γνώσεως. Αυτήν που
πολεμούν όσοι θέλουν να ισοπεδώσουν τα κράτη δικαίου.
