Δεν χωράει πια καμιά ιστορική αμφιβολία ότι στον 20ο αιώνα, παρά την επέκταση του Κομμουνισμού σε χώρες όπως η Κίνα και Ρωσία, το δυτικό πρότυπο παραγωγής πλούτου κυριάρχησε διεθνώς και η αμερικανική επιρροή στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπήρξε ηγεμονική
Και η κυριαρχία αυτή πήρε διαστάσεις μοναδικότητας όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 το κομμουνιστικό σύστημα από οικονομικής πλευράς κατέρρευσε. Για λόγους που δυστυχώς δεν έγιναν μάθημα, σε όσους πιστεύουν σε αυτό. Για τη δεκαετία 1990-2010 έτσι, η Δύση είχε κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία, περάλληλα δε, οι ΗΠΑ παρέμεναν ισχυρή παγκοσμίως στρατιωτική δύναμη. Συγκεκριμένα όπως επισημαίνεται από την επιθεώρηση «ΦόρεϊνΑφαίρς», οι ΗΠΑ είναι ο μόνος δρων με τεχνολογική πρωτοπορία, αυτάρκεις στρατιωτικές δυνάμεις μη εξαρτώμενες από εξωτερικές αλυσίδες τροφοδοσίας, και την δυνατότητα προβολής ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ΗΠΑ είναι το τεχνολογικώς πλέον προηγμένο κράτος με αποφασιστική υπεροχή έναντι όλων των άλλων και η συνθήκη αυτή δεν θα μεταβληθεί ευκολα στο εγγύς μέλλον. Η στρατιωτική και τεχνολογική υπεροχή των ΗΠΑ και η θέση τους στην απρόσβλητη Βόρειο Αμερική με μέτωπο σε δύο ωκεανούς και διασύνδεση με τα δύο σημαντικότερα οικονομικά κέντρα του πλανήτη, την Ευρώπη και την Ανατολική Ασία, αποτελεί το θεμέλιο της μονοπολικής τους ηγεμονικής ισχύος.
Υπό αυτές τις συνθήκες, κανένα άλλο κράτος πλην των ΗΠΑ δεν διαθέτει την δυνατότητα αποφασιστικής εμπλοκής σε εκτός συνόρων υπερπόντιες ή μη στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι ΗΠΑ ελέγχουν τους ωκεανούς και τις θαλάσσιες οικονομικές οδούς, οι οποίες από κοινού με τα δυναμικά παράκτια κράτη της Ευρασίας αποτελούν το πραγματικό κέντρο της παγκοσμίου οικονομίας. Ο Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός, ο οποίος ενώνει δύο από τα σημαντικότερα οικονομικά και γεωπολιτικά κέντρα του πλανήτη, την Βόρειο Αμερική και την Ευρώπη, ελέγχεται πλήρως από το ευρω-ατλαντικό πλέγμα ασφαλείας του NATO. Το 75% των εμπορικών ροών προς την EE διέρχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό, όχι από την ηπειρωτική Ευρασία. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους ελέγχουν πλήρως τον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό έως και τις ακτές της Ιαπωνίας και της Κορέας περιορίζοντας την Ρωσία και ιδίως την Κίνα στην ηπειρωτική τους έκταση και τον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό μαζί με τα αγγλοσαξονικά κράτη της Ωκεανίας. Η κυριαρχία των Δυτικών και φιλοδυτικών δυνάμεων συνεχίζεται στον Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό μέσω της συμμαχίας πληροφοριών Five Eyes (Αυστραλία, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία) και της αμυντικής συμμαχίας AUKUS των αγγλοσαξονικών κρατών ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου, και Αυστραλίας. Απέναντι σε αυτό το πλέγμα στρατιωτικής, οικονομικής, και τεχνολογικής υπεροχής της Δύσεως σε όλους τους ωκεανούς, οι δύο αντιδυτικές χερσαίες δυνάμεις, Ρωσία και Κίνα, υστερούν κατά πολύ συγκριτικώς.
Και φοβούνται, ότι αυτή η υστέρηση τους θα έχει αργά ή γρήγορα και μη ευχάριστες πολιτικές επιπτώσεις για τις αυταρχικές εξουσίες τους.
Επιδιώκουν έτσι, με διάφορα μέσα, τη δημιουργία σε παγκόσμιο επίπεδο ενός κλίματος νέου Ψυχρού Πολέμου, στο πλαίσιο του οποίου αντίπαλοι θα είναι η ευρύτερη Δύση και όλοι οι υπόλοιποι κάτοικοι του πλανήτη.
Ορισμένες πρόσφατες γεωπολιτικές κινήσεις τείνουν να επιβεβαιώνουν αυτή την τάση. Η στρατιωτική προσέγγιση μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας θα συμβάλει αναμφίβολα στο να τεθεί οριστικό τέλος στην αναβίωση της ιρανικής πυρηνικής συμφωνίας. Επιπλέον, είναι ένας έμμεσος τρόπος να κρατηθεί το αγκάθι των Δυτικών, οι οποίοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τους ιρανικούς υδρογονάνθρακες σε περίπτωση άρσης των κυρώσεων.
Παράλληλα σύννεφα υπάρχουν και στις σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με τις ΗΠΑ. Η προσβολή που έκανε στην Ουάσιγκτον η Σαουδική Αραβία πριν από μερικές εβδομάδες (η απόφαση της τελευταίας να μειώσει τις ποσοστώσεις παραγωγής πετρελαίου είναι ευνοϊκή για τη Ρωσία), θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια άλλη ένδειξη αυτής της εξέλιξης. Επιλέγοντας τη Ρωσία, το Ριάντ φαίνεται να έχει υιοθετήσει ανοιχτά μια φιλο-ασιατική προσέγγιση και μια σχεδόν ρητή αμφισβήτηση της μακροχρόνιας συμμαχίας του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία θεωρείται ολοένα και πιο απογοητευτική.
Στο πλαίσιο αυτό πολλά ερωτήματα δημιουργεί και η προοπτική της στάσης της Τουρκίας, στη νέα γεωπολιτική συγκυρία.
Όπως επισημαίνει το «Εκόνομιστ», σύμμαχος της Δύσης μέσω της συμμετοχής της στο NATO, η Τουρκία προσπαθεί να διατηρήσει μια θέση ισορροπίας μεταξύ της Ρωσίας και των Ευρωπαίων. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός του Προέδρου Ερντογάν για την πρόταση του ομολόγου του Βλαντιμίρ Πούτιν, που στοχεύει να καταστήσει την Τουρκία κόμβο για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καταδεικνύει επίσης έναν ισχυρό πειρασμό για την Ασία, παρά την κριτική της τουρκικής αντιπολίτευσης και τους φόβους για κυρώσεις από τη Δύση.
Οι δυνατότητες του μελλοντικού TurkStream που θα υποστηρίζεται από τη Μόσχα θα επιτρέψει στην Άγκυρα όχι μόνο να ελέγχει τη ροή των ρωσικών υδρογονανθράκων, αλλά και να είναι πραγματικά ενεργειακός κόμβος, αφενός με την Κεντρική Ασία μέσω Ιράν και Αζερμπαϊτζάν, αλλά και τη Βόρεια Αφρική με την εκμετάλλευση των πόρων της Λιβύης.
Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ιράν: αυτή η τριάδα έχει από κοινού την επιθυμία να ενταχθεί στους BRICS ή στο SCO.. Το Ιράν λέγεται ότι έχει ήδη λάβει μέτρα μέσω του Ιράκ, ενώ η Τουρκία βιάζεται ιδιαίτερα να ενταχθεί επίσημα στην ομάδα, όπως και η SCO όπου έχει ήδη μια πολύ επιμελή θέση παρατηρητή. Αυτές οι συμμετοχές, συμβάλουν στην εμφάνιση αυτού που οι αναλυτές αποκαλούν «BRICS +», μιας «επαυξημένης» μορφής της τρέχουσας ομάδας που στοχεύει να συγκεντρώσει βασικές οικονομίες της G20 (όπως η Αργεντινή ή η Ινδονησία) και άλλες κορυφαίες περιφερειακές οικονομίες σε όλες τις ηπείρους, όπως το Καζακστάν, τη Σενεγάλη, τη Νιγηρία ή την Αίγυπτο.
Ήδη τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή έγιναν πριν λίγες ημέρες στη συνάντηση των BRICS + στη Νότια Αφρική, όπου στα χαρτιά κηρύχθηκε και οικονομικός πόλεμος κατά της Δύσης. Με την Ινδία όμως να απέχει από αυτόν.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το Εκόνομιστ επισημαίνει ότι στη σημερινή φάση, αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις στόχο έχουν την αποσταθεροποίηση των δυτικών οικονομιών και τον κλονισμό της εμπιστοσύνης προς αυτές.Ομολογουμένως, οι διαδικασίες δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Αλλά ο αυξημένος διπλωματικός ακτιβισμός από την άποψη αυτή αφήνει ελάχιστες αμφιβολίες για τη βούληση των χωρών που συμμετέχουν στον ελιγμό, της Ρωσίας και της Κίνας.
Για την ιστορία επισημαίνουμε ότι στη βάση των όσων προηγούνται, οι πυρκαγιές στην Αλεξανδρούπολη και τη Ροδόπη, ίσως να μην οφείλονται σε … καλώδια της ΔΕΗ.
