Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε μια σειρά από αμφιλεγόμενα εκτελεστικά διατάγματα την πρώτη μέρα επιστροφής του στον Λευκό Οίκο, εκ των οποίων το ένα εκκινεί τη διαδικασία αποχώρησης των Ηνωμένων Πολιτειών από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από πέντε χρόνια.
Η κίνηση αυτή προκαλεί έντονη ανησυχία στους επιστήμονες, οι οποίοι φοβούνται ότι μπορεί να ανατρέψει τα κέρδη δεκαετιών στην καταπολέμηση λοιμωδών νοσημάτων όπως ο ιός HIV, η ελονοσία και η φυματίωση.
Οι ειδικοί προειδοποιούν επίσης ότι η αποχώρηση από τον ΠΟΥ θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις παγκόσμιες άμυνες απέναντι σε επικίνδυνες νέες επιδημίες, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πανδημίες.
Η απάντηση του ΠΟΥ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σε ανάρτηση που έκανε στην πλατφόρμα Χ, εξέφρασε τη «λύπη του για την ανακοίνωση», ότι οι ΗΠΑ προτίθενται να αποχωρήσουν.
«Για πάνω από επτά δεκαετίες, ο ΠΟΥ και οι ΗΠΑ έχουν σώσει αμέτρητες ζωές και έχουν προστατεύσει τους Αμερικανούς και όλους τους ανθρώπους από απειλές για την υγεία», αναφέρεται στη δήλωση.
Παράλληλα, τονίζει ότι με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και άλλων κρατών μελών, «ο ΠΟΥ εφάρμοσε τα τελευταία 7 χρόνια τη μεγαλύτερη σειρά μεταρρυθμίσεων στην ιστορία του».
«Τα αμερικανικά ιδρύματα έχουν συνεισφέρει και επωφεληθεί από τη συμμετοχή στον ΠΟΥ», σημειώνει.
«Ελπίζουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα το επανεξετάσουν και προσβλέπουμε σε εποικοδομητικό διάλογο για τη διατήρηση της εταιρικής σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και του ΠΟΥ, προς όφελος της υγείας και της ευημερίας εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο», καταλήγει ο Οργανισμός στην ανακοίνωσή του.
Τι περιλαμβάνει το νέο διάταγμα
Στην πρώτη του εμφάνιση στο Οβάλ Γραφείο, κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ υπέγραψε το διάταγμα που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησης.
«Ουφ», είπε ο Τραμπ καθώς του παρέδωσαν την εντολή προς υπογραφή. «Αυτό είναι σημαντικό!»
Το εκτελεστικό διάταγμα του Τραμπ, προβλέπει την παύση της μεταφοράς αμερικανικών κυβερνητικών κονδυλίων προς τον ΠΟΥ, την ανάκληση και επανατοποθέτηση των ομοσπονδιακών υπαλλήλων και εργολάβων που συνεργάζονται με τον ΠΟΥ και καλεί τους αξιωματούχους να «εντοπίσουν αξιόπιστους και διαφανείς συνεργάτες των ΗΠΑ και διεθνείς συνεργάτες για να αναλάβουν τις απαραίτητες δραστηριότητες που αναλαμβάνονταν προηγουμένως από τον οργανισμό».
Η κίνηση αυτή σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από τον ΠΟΥ σε 12 μήνες και θα σταματήσουν όλες τις χρηματοδοτικές συνεισφορές στον κύκλο εργασιών του οργανισμού.
Οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του ΠΟΥ, παρέχοντας περίπου το 18% της συνολικής του χρηματοδότησης. Ο τελευταίος προϋπολογισμός του ΠΟΥ για την περίοδο 2024-2025 ήταν 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια, αναφέρει το πρακτορείο Reuters.
Δεν είναι η πρώτη φορά
Η κίνηση αυτή δεν ήταν αναπάντεχη, σχολιάζουν οι New York Times. Ο Τραμπ επικρίνει τον ΠΟΥ από το 2020, όταν επιτέθηκε στον οργανισμό για τη διαχείριση της πανδημίας Covid-19 και απείλησε να διακόψει τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ προς αυτόν.
Τον Ιούλιο του 2020, ο Τραμπ έκανε επίσημα βήματα για την αποχώρηση από τον οργανισμό.
Ωστόσο, μετά την ήττα του στις εκλογές του 2020, η απειλή αυτή δεν υλοποιήθηκε. Στην πρώτη μέρα της θητείας του, στις 20 Ιανουαρίου 2021, ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μπλόκαρε την εφαρμογή της.
Ένας κόσμος λιγότερο ασφαλής
«Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ θα έκανε τον κόσμο πολύ λιγότερο υγιή και ασφαλή», δήλωσε ο Λόρενς Γκοστίν, διευθυντής του Κέντρου Συνεργασίας του ΠΟΥ για τη Νομοθεσία και τη Δημόσια Υγεία στο Πανεπιστήμιο Georgetown. Σε email του ανέφερε ότι η απώλεια των αμερικανικών πόρων θα κατέστρεφε τις παγκόσμιες προσπάθειες παρακολούθησης και αντίδρασης σε επιδημίες.
«Θα έκανε πιο πιθανό να δούμε νέες ασθένειες να βγαίνουν εκτός ελέγχου, να περνούν τα σύνορα και ενδεχομένως να προκαλέσουν πανδημία», είπε.
Απάντηση της Κίνας
Όταν ρωτήθηκε για την απόφαση και τις δηλώσεις του Τραμπ, η κινεζική κυβέρνηση δήλωσε σε τακτική ενημέρωση τύπου την Τρίτη ότι ο ρόλος του ΠΟΥ στη διακυβέρνηση της παγκόσμιας υγείας θα πρέπει να ενισχυθεί και όχι να αποδυναμωθεί.
«Η Κίνα θα συνεχίσει να στηρίζει τον ΠΟΥ στην εκπλήρωση των ευθυνών του και θα εμβαθύνει τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της δημόσιας υγείας», δήλωσε ο Γκουό Τζιακούν, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών.
Αντίδραση της Γερμανίας
Όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Γερμανία θα προσπαθήσει να πείσει τον Ντόναλντ Τραμπ να μην πραγματοποιήσει την απόφασή του να αποσύρει τις ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δήλωσε σήμερα ο Γερμανός υπουργός Υγείας, Κάρλα Λάουτερμπαχ.
«Η νέα ανακοίνωση του προέδρου των ΗΠΑ ότι θα αποσυρθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αποτελεί σοβαρό πλήγμα στη διεθνή μάχη εναντίον κρίσεων της παγκόσμιας υγείας», δήλωσε ο Λάουτερμπαχ.
«Θα προσπαθήσουμε να πείσουμε τον Ντόναλντ Τραμπ να επανεξετάσει αυτή την απόφαση», πρόσθεσε.
Τι σημαίνει αυτό για τον ΠΟΥ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος ιδρύθηκε το 1948 με τη βοήθεια των ΗΠΑ, είναι οργανισμός του ΟΗΕ. Αποστολή του, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, είναι να «αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες προκλήσεις υγείας της εποχής μας και να προωθήσει σημαντικά την ευημερία των ανθρώπων παγκοσμίως».
Οι ΗΠΑ υπήρξαν παραδοσιακά ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούς του ΠΟΥ, παρέχοντας στον οργανισμό όχι μόνο εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, αλλά και εκατοντάδες υπαλλήλους με εξειδίκευση στη δημόσια υγεία.
Οι επόμενοι μεγαλύτεροι δωρητές του ΠΟΥ είναι το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates, αν και το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης πηγαίνει στην εξάλειψη της πολιομυελίτιδας, και η παγκόσμια ομάδα εμβολίων Gavi, ακολουθούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Παγκόσμια Τράπεζα. Ο επόμενος μεγαλύτερος εθνικός δωρητής είναι η Γερμανία, η οποία συνεισφέρει περίπου το 3% της χρηματοδότησης του ΠΟΥ.
Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι ΗΠΑ έχουν δώσει στον ΠΟΥ περίπου 160 έως 815 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Ο ετήσιος προϋπολογισμός του ΠΟΥ κυμαίνεται από 2 έως 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η απώλεια της χρηματοδότησης των ΗΠΑ θα μπορούσε να καταστρέψει πολλές παγκόσμιες υγειονομικές πρωτοβουλίες, περιλαμβανομένων των προσπαθειών για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας, των προγραμμάτων υγείας μητέρων και παιδιών, καθώς και της έρευνας για την αναγνώριση νέων ιών.
Μπορούν οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τον ΠΟΥ;
Σύμφωνα με το Associated Press, εφόσον πάρει την έγκριση του Κογκρέσου και οι ΗΠΑ εκπληρώσουν τις χρηματοδοτικές τους υποχρεώσεις προς τον ΠΟΥ για το τρέχον οικονομικό έτος, η απειλή της αποχώρησης -μέσω του εκτελεστικού διατάγματος Τραμπ- μπορεί να γίνει πράξη.
Οι ΗΠΑ προσχώρησαν στον ΠΟΥ μέσω κοινής απόφασης του Κογκρέσου το 1948, η οποία υποστηρίχθηκε από όλες τις διοικήσεις έκτοτε. Η απόφαση αυτή απαιτεί από τις ΗΠΑ να παράσχουν προειδοποίηση ενός έτους σε περίπτωση που αποφασίσουν να αποχωρήσουν από τον ΠΟΥ.