Η ιστορία γράφεται από τους νικητές και δημιουργείται ως βιωμένος χρόνος από τους ηττημένους.
Εκείνο τον Μάρτη ξημέρωσε νωρίς. Η πατρίδα πήρε την απόφαση να ματώσει και πάλι. Η Άνοιξη με το σπαθί στο χέρι φάνηκε Υπεραγία Θεοτόκος στα λαγκάδια. Πλήγιασαν οι όρμοι του Ευβοϊκού, ορφάνεψαν τα λιόδενδρα του Μωριά, ερήμωσαν οι εκκλησίες του Μεσολογγίου, πολιορκήθηκαν ξανά και και ξανά η Χίος τα Ψαρά, η Ύδρα, οι Σπέτσες από Έλληνες και Οθωμανούς.
Οι εμφύλιοι όπως πάντα πρωταγωνιστές, οι ξένες δυνάμεις παρούσες. Μία ναυμαχία με στόλο ξένο και αγκυροβολημένα πλοία στο Ναυαρίνο η νέα αρχή για τη λευτεριά. Οι ήρωες του αγώνα στο λεπίδι. Νεκροί από αδερφικό χέρι, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Πάνος Κολοκοτρώνης, ο Ιωάννης Καποδίστριας νεκρή από αδερφικό χέρι ή Λασκαρίνα Μπομπουλίνα. Φυλακή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ζητιάνος ο Νικηταράς.
Ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης πυρπόλησε τον ελληνικό στόλο που διοίκησε στον Πόρο. Στα κρίσιμα χρόνια της Ελλάδας έφεραν οι "προστάτες" της ερήμην των πρωταγωνιστών του αγώνα ένα βασιλιά να διοικήσει τον Κ. Κανάρη, τον Κ. Τζαβέλα, τον Ι. Πετμεζάς, τον Γ. Κουντουριώτη και τόσους άλλους που έταξαν εαυτό, περιουσία και οικογένεια στην πατρίδα. Διόρισαν ένα αμούστακο παιδί τον Βαυαρό Όθωνα να γίνει ο πρώτος της πατρίδας των Ελλήνων. Από τότε και πάλι οι μεν και οι δε. Οι αγωνιστές εναντίον των κοτσαμπάσηδων, ο φτωχός και ανέστιος λαός απέναντι στους προεστούς, ο κλήρος και το ιερατείο στις ισορροπίες άλλοτε του άμβωνα αλλά και άλλοτε της κρεμάλας.
Διακόσια τέσσερα χρόνια μετά και ο μύθος σε αίρεση. Η αλήθεια όμως τρανή σκαλίζει στο μάρμαρο τις δάφνες για τους πραγματικούς πρωταγωνιστές, για τους πραγματικούς ανώνυμους μα και επώνυμους ήρωες.
"Πατρίδα κι' αυτή με Θερμοπύλες και εφιάλτες, με πηγάδες και παλουκωμένα κεφάλια, με τεθωρακισμένα και χωροφύλακες στους δρόμους".
Αντώνης Δ. Σκιαθάς
Ξημερώματα και πάλι μιας επετείου.
25η Μαρτίου 2025