Όσα μάθαμε για τους εφήβους από το Adolescence


Ο 13χρονος Τζέιμι Μίλερ είναι αυτές τις ημέρες ο πιο πολυσυζητημένος τηλεoπτικός ήρωας. Με αφορμή την εφηβεία, το ταλέντο και φυσικά τη συμμετοχή του στη σειρά που κυριολεκτικά σπάει τα ταμεία και βυθίζει σε σκέψεις ολόκληρες οικογένειες, ο Τζέιμι είναι παντού. Εκατομμύρια προβολές, εκατοντάδες αναρτήσεις, ψυχολογικές αναλύσεις και αφιερώματα ακόμη και για τεχνικά θέματα που αφορούν το γύρισμα αλλά ελάχιστα το κοινό. Κυριολεκτικά φρενίτιδα. Γιατί;

Ε, δεν είναι και λίγο να βλέπεις μία σειρά και να αλλάζει ο τρόπος που βλέπεις το παιδί σου αλλά και τον ίδιο σου τον εαυτό. Αρκούσαν τέσσερα ωριαία επεισόδια στη συνδρομητική πλατφόρμα του Netflix για να βρεθούμε στον καθρέπτη με την εφηβεία μας απέναντι, γυμνή και σκληρή να μας αναλύει και να μας εξηγεί όλα όσα ζήσαμε και όλα όσα κάναμε ορμώμενοι ή τραυματισμένοι από την πιο ένδοξη τηλεοπτικά περίοδο της ζωής.

Συνταγή επιτυχίας

Γιατί μπορεί το «Adolescence» να θεωρείται, εκτός από πρωτοποριακή μυθοπλασία, και μοχλός αφύπνισης των γονιών απέναντι στους ανεξερεύνητους και δυσπρόσιτους έφηβους του σπιτιού τους, όμως τίποτα πιο άγριο δεν έχει έρθει να αποκαλύψει και να ξεσκεπάσει τραύματα δικά μας, να ερμηνεύσει συμπεριφορές και να οδηγήσει σε παραδοχή ότι τελικά πολλές από τις δράσεις της μετέπειτα ζωής μας ήταν αντιδράσεις στις πληγές της «εφηβείας». Και τώρα ήταν το Διαδίκτυο που όπλισε ένα χέρι, τότε ήταν κάτι άλλο. Πάντα κάτι έρχεται στην εφηβεία να χαράξει και να διαμορφώσει γενιές και συμπεριφορές. Και το «Adolescence» πέτυχε γιατί προηγήθηκε των γνωματεύσεων και των γονεϊκών συμπερασμάτων, έτσι όπως αυτά ανταλλάσσονται σε οικογενειακά τραπέζια και συνάξεις των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων.
Η βρετανική αστυνομική δραματική τηλεοπτική μίνι σειρά του 2025 που δημιουργήθηκε από τους Τζακ Θορν και Στίβεν Γκράχαμ, σκηνοθετήθηκε από τον Φίλιπ Μπαραντίνι και έχει ως πρωταγωνιστή τον 13χρονο μαθητή Τζέιμι Μίλερ, ο οποίος συλλαμβάνεται για τη δολοφονία ενός κοριτσιού στο σχολείο του, ταρακούνησε συθέμελα την οικογένεια ανεξαρτήτως εθνικότητας. Παιδιά που το ένα πόδι τους πατά στον αληθινό κόσμο και το άλλο σε αυτόν του Διαδικτύου αποκαλύπτουν τα μυστικά της εφηβείας που κρύβονται στα κινητά, στα παιδικά δωμάτια και, κυρίως, στη σχολική ζούγκλα. Εκεί όπου ο γονιός, απών, αγνοεί όλα όσα ζει το παιδί του, όσα υφίσταται από τις αγέλες των άλλων εξαγριωμένων εφήβων και οδηγούν σε πράξεις που μπορεί να είναι και η δολοφονία, όπως αποκαλύπτεται στη σειρά.
 

Μια σκοτεινή ιστορία

Από το πρώτο επεισόδιο όλα γίνονται σε ένα σκηνικό ωμής βίας και έντασης. Ομάδα βαριά οπλισμένων αστυνομικών εισβάλλει στο σπίτι των Μίλερ και συλλαμβάνει τον 13χρονο μπροστά στα έντρομα μάτια των γονιών του και της αδελφής του. Το παιδί φοβισμένο «βρέχεται» και ο ντετέκτιβ απλά επιτρέπει ένα μικρό διάλειμμα προκειμένου να αλλάξει πριν τον οδηγήσει στο τμήμα… Η πρώτη αντίθεση είναι και η πιο γοητευτική. Υπεράνω πάσης υποψίας ο μικρός, ένα αδύναμο «κλαράκι», ένα πλάσμα εύθραυστο που κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι μπορεί να είναι ένοχος.

Τρομαγμένο, απροστάτευτο και με τους γονείς να έχουν καταρρακωθεί, το παιδί οδηγείται στο τμήμα και από εκεί θα αρχίσει να ξετυλίγεται το κουβάρι. Bullying στο σχολείο, απόρριψη από παρέες και από κορίτσια, στιγματισμός ως incel (ακούσια ανέραστος)...


Κι όμως, υπάρχει και μία άλλη παράμετρος, αυτή που θέλει τον Τζέιμι να μην παίρνει την επιβράβευση του πατέρα. Οι μέτριες επιδόσεις του στο ποδόσφαιρο απλώς προκαλούν αμηχανία στο βλέμμα και όχι συγκατάβαση και ενθάρρυνση. Δεν υπάρχουν θαυμασμός και αποδοχή. Ενας πατέρας που αδυνατεί να καταλάβει τι έκανε λάθος και κολυμπά στο ίδιο το λάθος του μέχρι να οδηγηθεί στην έκρηξη και την παραδοχή του. Κουβαλά τη δική του έλλειψη αποδοχής από τον δικό του πατέρα. Το ίδιο και η μητέρα. Στερεοτυπική ανατροφή που περισσότερο καθησυχάζει τους γονείς και λιγότερο καλύπτει τον πεινασμένο για αποδοχή και αγάπη έφηβο. Αγνοια για την αληθινή απειλή και απλή επανάπαυση στην ενασχόληση με το «σκοτεινό Διαδίκτυο», όπου μέσα από τα κωδικοποιημένα emoji οι χαρακιές και οι πληγές πολλαπλασιάζονται μαζί με την απόρριψη που βιώνει το παιδί στο σχολικό περιβάλλον.

Στο τρίτο και καθοριστικό επεισόδιο η ψυχολόγος ξεγυμνώνει τα πάντα. Στέκεται απέναντι στον αληθινό κόσμο του παιδιού, προσπαθεί να τον αποκωδικοποιήσει αλλά και η ίδια φοβάται για την άκρη του τούνελ στην οποία οδηγείται. Χρησιμοποιεί ζεστή σοκολάτα για να κερδίσει την οικειότητα και την εμπιστοσύνη και ένα ακόμη εύρημα, το οποίο δεν χρειάζεται να αποκαλυφθεί, καθώς το spoiler λειτουργεί για όλους απωθητικά…
Η εφηβεία είναι μια άλυτη εξίσωση. Κι αυτό γιατί κανείς δεν γνωρίζει όλα τα μέρη έτσι ώστε να οδηγηθεί στη λύση. Ψυχολόγοι ανά τον κόσμο, με αφορμή το «Adolescence» προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τον γρίφο των γενιών που βυθίζονται στη βία και στην αντίδραση. Η σειρά, εμπνευσμένη από υποθέσεις βίαιων συγκρούσεων ανηλίκων σε σχολεία της Βρετανίας, σύμφωνα με το BBC, έχει προταθεί να προβάλλεται στα σχολεία και τη Βουλή «γιατί η κατάσταση θα γίνει χειρότερη». 
 

Οι ψυχολόγοι απαντούν

Ψυχολόγοι ανά τον κόσμο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Ο δρ Σάρμαν, Αυστραλός ψυχολόγος, επισημαίνει ότι «το να αφήσουμε αυτήν την επιρροή στο σπίτι, πόσο μάλλον στην κρεβατοκάμαρα, όπου δεν επιτηρείται και δεν παρακολουθείται, μπορεί να... εκπέμψει μια σειρά από επικίνδυνα αποτελέσματα που οι άνθρωποι δεν εκτιμούσαν πλήρως». Η Ρεμπέκα Σπάροου συνιστά «να κρατάτε τις συσκευές με δυνατότητα σύνδεσης στο Διαδίκτυο έξω από τα υπνοδωμάτια, ειδικά τη νύχτα, και να καθυστερείτε την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι να γίνουν τουλάχιστον 16 ετών». Δύσκολο να λυθούν τόσο εύκολα αυτού του είδους τα προβλήματα. Οι οδηγίες των ψυχολόγων προσπερνώνται από γονείς και αγνοούνται από εφήβους.

Η παιδοψυχολόγος, ψυχολόγος και συγγραφέας Αλεξάνδρα Καππάτου είδε απνευστί τη σειρά αμέσως μόλις βγήκε στο Netflix. «Ηταν κάτι διαφορετικό από αυτό που έχει μάθει ο κόσμος να βλέπει. Ηταν σοκαριστικό. Επελέγη ένας έφηβος μόλις 13 ετών, ούτε καν στη μέση εφηβεία. Δηλαδή ένα παιδί το οποίο στη βίαιη εισβολή της Αστυνομίας κατουριέται. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πολύ μακριά από τη βία. Εδειξε μια οικογένεια σαν τις άλλες. Δομημένη με στοιχειώδη επικοινωνία. Ηταν μια γροθιά στο στομάχι αυτό που συνέβη. Και ήταν αριστουργηματικός ο τρόπος προσέγγισης. Μια δολοφονία από έναν δολοφόνο που ήταν το παιδί της διπλανής πόρτας. Εδειξε εκφάνσεις ενδιαφέρουσες για τον εκφοβισμό».

Ο ρόλος του πατέρα

Πού εντοπίζεται το πρόβλημα; Στην οικογένεια. Στο κάθε μέλος ξεχωριστά αλλά κυρίως στη σχέση τους. «Η οικογένεια είχε ελλειμματική επικοινωνία. Πατέρας με πολλές ιδιαιτερότητες και έλλειψη αποδοχής από τον δικό του πατέρα, ο οποίος δεν μπόρεσε να διαχειριστεί τον εαυτό του και το πέρασε στο παιδί του. Τη δική του αγωνία και ανασφάλεια την πέρασε στο παιδί. Υπήρχε έλλειψη σύνδεσης και τελικά τους ένωσε η τραγωδία που τους βρήκε. Ακόμη και η κόρη άργησε να αποκαλύψει το bullying που βίωνε λόγω του γεγονότος στο δικό της σχολείο».

Τελικά για όλα φταίει το Διαδίκτυο; «Δεν είναι απαραίτητα εχθρός το Διαδίκτυο. Αν υπάρχει καλή σχέση με τους γονείς και εμπιστοσύνη, τότε ανοίγουν τα στόματα και η ψυχή και όλα πάνε καλά. Το Διαδίκτυο γίνεται εχθρός όταν το παιδί δεν έχει επικοινωνία μαζί μας και αναζητά κάτι άλλο. Η εφηβεία έχει ανάγκη την απομόνωση, όμως όχι την απουσία επικοινωνίας. Ελλειψη αποδοχής, δυσκολία στην επικοινωνία και αγχώδεις διαταραχές είναι προβλήματα αδιάγνωστα και πολλές φορές οδηγούν τους εφήβους σε λάθος συμπεριφορές».

Το «Adolescence» μέχρι τώρα αγγίζει τα 67 εκατομμύρια προβολές ανά τον κόσμο και φιγουράρει στην κορυφή του top 10 των επιλογών στο Netflix σχεδόν όλων των χωρών. Οι έφηβοι απορούν με τη σειρά που μπόρεσε να μπει στον δικό τους μυστικό και σκληρό κόσμο και όλοι οι γύρω πέφτουν για μία ακόμη φορά από τα σύννεφα διαπιστώνοντας ότι τελικά δεν γνωρίζουν τα παιδιά τους. Ισως μια σειρά, ένας τραγικός και κακοποιημένος ήρωας γίνει το κλειδί για κάποιους προκειμένου να ξεκλειδώσουν οι πόρτες των δωματίων που κρύβουν πόνο, θλίψη, ένοχα μυστικά και ανελέητους κινδύνους. Για άλλους βέβαια, «μόδα είναι, θα περάσει».

protothema