του Παντελή Καψή, δημοσιογράφου
«Τελικά ο Γιώργος είχε δίκιο, λεφτά υπάρχουν»
Αυτή ήταν η αυθόρμητη αντίδραση της συζύγου μου ακούγοντας από την τηλεόραση τις τελευταίες ανακοινώσεις και τις παροχές του Μητσοτάκη για συνταξιούχους και ενοικιαστές. Αν κρίνω μάλιστα από τις δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο ανάλογη ήταν και η αντίδραση πολλών συμπολιτών. Λεφτά βρέθηκαν όχι μόνο για να καλύψουμε τις υποχρεώσεις μας έναντι των δανειστών αλλά και για παροχές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Εντάξει υπήρξε αρκετή σκηνοθεσία. Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι τα πλεονάσματα ήταν μεγαλύτερα, πέραν των προσδοκιών της, για να δικαιολογήσει το ότι προχώρησε έτσι ξαφνικά στα μέτρα ανακούφισης. Η αλήθεια είναι ότι κάνει ότι μπορεί για να αλλάξει την ατζέντα, να φύγουμε από τα Τέμπη: πρόγραμμα μαμούθ για εξοπλισμούς, χάρτες για το Αιγαίο και τώρα παροχές. Κανονικό επικοινωνιακό μπαράζ, θα δούμε αν αποδίδει. Το γεγονός ότι βρέθηκαν χρήματα ωστόσο παραμένει. Είχε λοιπόν δίκιο ο Γιώργος;
Η απάντηση είναι και ναι και όχι. Κατ αρχήν το πιο απλό: αν υπήρχαν γιατί δεν τα βρήκε να αποφύγουμε και να μνημόνια; Η πραγματικότητα λοιπόν είναι ότι το 2009 ξοδεύαμε δανεικά τα οποία κάποια στιγμή πάψαμε να μπορούμε να εξυπηρετούμε. Δεν μας δάνειζε κανείς τα δεκάδες δισεκατομμύρια που απαιτούνταν. Ήταν ανάγκη λοιπόν να γίνουν δραματικές περικοπές με μεγάλο κοινωνικό κόστος. Ούτε ο Γιώργος ούτε κανείς άλλος μπορούσε να το αποφύγει. Θυμόμαστε πώς το δοκίμασαν οι Σαμαράς και Τσίπρας και υποχρεώθηκαν σε μεγαλοπρεπείς κωλοτούμπες.
Από εκεί και πέρα βέβαια ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων που σήμερα βρέθηκε προέρχεται από τη φοροδιαφυγή. Ο κ. Χατζηδάκης υποστήριξε ότι πρόκειται για δύο δισεκατομμύρια τα οποία προήλθαν από την επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών και το νέο τρόπο φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Φοροδιαφυγή ωστόσο υπήρχε και τότε. Μόνο που βέβαια η αντιμετώπιση της προϋποθέτει χρόνο, αποφασιστικότητα και συνέπεια. Ο Γιώργος δεν είχε το πρώτο. Μένει να φανεί αν η κυβέρνηση θα συνεχίσει να έχει τα δύο επόμενα. Γιατί η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής είναι πρωτίστως πολιτικό πρόβλημα.
Ήδη τα ρεπορτάζ από το Μαξίμου αναφέρουν ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει μια χαλάρωση των αντικειμενικών κριτηρίων για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Η δικαιολογία ή το πρόσχημα αν προτιμάτε, θα είναι ότι δεν χρειάζονται πια επειδή αποδίδουν οι πληρωμές με κάρτες. Κι είναι αλήθεια ότι η ψηφιοποίηση έχει αποδειχθεί ένας ιδανικός τρόπος για να παρακαμφθούν πολλές αδυναμίες της διοίκησης που αλλιώς θα προϋπέθεταν μέτρα με πολιτικό κόστος. Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι στην κυβέρνηση έχουν φτάσει τα ανησυχητικά μηνύματα των δημοσκοπήσεων που δείχνουν σημαντική υποχώρηση στους ελεύθερους επαγγελματίες. Ένα κοινό παραδοσιακά φιλικό προς τη ΝΔ, απαραίτητο αν πρόκειται να διεκδικήσει ξανά την αυτοδυναμία.
Δεν είναι οι μόνοι που αντιδρούν στις αλλαγές. Εδώ και χρόνια όλοι γνωρίζουμε ότι για να αλλάξουμε το περίφημο παραγωγικό μοντέλο απαιτούνται μεταρρυθμίσεις. Κανείς ωστόσο και κανένα κόμμα δεν έχει βρει τον τρόπο να δημιουργήσει μια ισχυρή πολιτική κοινωνική συμμαχία η οποία θα τις στηρίξει. Ισχύει μάλλον το αντίθετο. Ένας κρατικοδίαιτος και ολιγοπωλιακός πυλώνας μεγάλων επιχειρήσεων, ένας δεύτερος πυλώνας μικρομεσαίων επιχειρήσεων χαμηλής παραγωγικότητας που επιβιώνουν χάρη στη φοροδιαφυγή και ο τρίτος πυλώνας ενός γραφειοκρατικού, συντεχνιακού και συχνά διεφθαρμένου δημόσιου τομέα, συνθέτουν μια πανίσχυρη συμμαχία δομικής ακινησίας. Συχνά μάλιστα ο ένας πυλώνας χρησιμοποιεί τον άλλο για να δικαιολογήσει τις δικές του αδυναμίες. Οι ιδιώτες κλέβουν το κράτος επειδή το κράτος τους αντιμετωπίζει εχθρικά και πάει λέγοντας.
Το αποτέλεσμα είναι, όπως είπε χαρακτηριστικά και ο νομπελίστας Χριστόφορος Πισσαρίδης, να μαζεύουμε τα φρούτα από τα χαμηλά κλαδιά και να αποφεύγουμε τις μεγάλες τομές. Κι αυτό τα πρώτα χρόνια. Γιατί μετά η κυβέρνηση, κάθε κυβέρνηση, βρίσκεται αντιμέτωπη με την αναπόφευκτη αναντιστοιχία των λόγων με την πραγματικότητα. Θέλουμε μεγαλύτερη ευημερία, κανείς όμως δεν είναι διατεθειμένος να στηρίξει και να υποστεί το κόστος των αλλαγών που απαιτούνται. Η αποτυχία είναι προδιαγεγραμμένη.
Πριν από αρκετά χρόνια δύο κορυφαίοι οικονομολόγοι, ο Ντάρον Ατζέμογλου και ο Τζέιμς Ρόμπινσον είχαν υποστηρίξει στο βιβλίο τους «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη» ότι ο καθοριστικός παράγοντας είναι η λειτουργία των πολιτικών και των οικονομικών θεσμών. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Ακόμα και όταν βρεθήκαμε στο χείλος του γκρεμού χρειάστηκε η επιβολή των ξένων για να βάλουμε σε τάξη τα οικονομικά μας. Σωθήκαμε, όπως σωθήκαμε με τα Μνημόνια. Δυστυχώς όμως Μνημόνια για την ανάπτυξη δεν προβλέπονται.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
