Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου, πρώην υπουργού
Παρακολουθώντας σχεδόν άφωνοι την αντιπαράθεση Τράμπ- Βάνς με τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, λίγοι συνειδητοποιήσαμε πως γινόμασταν μάρτυρες μιάς ζωντανής διαμόρφωσης της ιστορίας. Μπροστά στα μάτια μας είδαμε στην πράξη να καταρρέει ο μεταπολεμικός άξονας ΗΠΑ - Δυτικης Ευρώπης και να οικοδομείται ένας καινούργιος συνασπισμός ΗΠΑ - Ρωσίας. Σε αυτόν ενδεχόμενα να βρεθεί περιστασιακά και η Κίνα! Παρα τα περί αντιθέτου λεγόμενα. Παράδειγμα το ψήφισμα που προώθησαν την περασμένη εβδομάδα οι ΗΠΑ στον ΟΗΕ περί προσπαθειών εξασφάλισης της ειρήνης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Υπέρ του ψηφίσματος τάχθηκαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα και μια πλειοψηφία μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Εναντίον του τοποθετήθηκαν οι χώρες της ΕΕ - μεταξύ τους και η Ελλάδα!
Δημιουργείται δηλ ένα μέτωπο ισχυρών, κεντρικά η περιφερειακά, χωρών με περιθωριοποίηση της Ευρώπης. Όλα αυτά καταλήγουν σε ένα καινούργιο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα συμμαχιών και συνεργασιών ισχυρών, που κάποιους εντάσσει σαν φίλα προσκείμενους, ενώ άλλους τους αφήνει εκτός νυμφώνος. Είναι νωρίς ακόμη να καταλήξουμε σε διαπιστώσεις των νέων σχημάτων. Γιατί οι διεργασίες ακόμη βρίσκονται σε εξέλιξη. Το ζήτημα είναι όταν τα πράγματα θα κατασταλάξουν κάποιοι να μην έχουν μείνει στον πάτο των διεργασιών. Να μην βρίσκονται δηλαδή στα λεγόμενα αζήτητα.
Ο δ/ντής του περίφημου Kennan Insritute, του Woοdrow Wilson Center της Ουάσιγκτον, Michael Kimmage, σε άρθρο του στο τελευταίο Foreign Affairs διαπιστώνει πως ο Τράμπ, όπως και οι ηγέτες της Ρωσίας (Πούτιν), Κίνας (Ξι Πίνγκ), Ινδίας (Μόντι) αλλά και της Τουρκίας (Ερντογάν) αντιπαθούν σφόδρα την παγκόσμια διεθνοποίηση. Η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση φαντάζει σαν ο φανατικός τους εχθρός υπονομεύοντας τον τοπικιστικό τους εθνικισμό. Και πολιτικά αλλά και οικονομικά βλέπουν περιορισμένους ορίζοντες και την επιβολή μιας ορισμένης τάξης. Ένα είδος παγκόσμιου τραμπισμού τους κινητοποιεί προσδίδοντάς πίστη σε πολιτικά συστήματα πιό κλειστά, πιό αυταρχικά που βρίσκονται κοντύτερα στην στενή λογική των τοπικών εθνικών αντιλήψεων και όχι σε αρχές που περικλύουν εθνικές, φυλετικές η σεξουαλικές μειονότητες με τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά.
Η πολύ καθυστερημένη αντίδραση της Ευρώπης (ίσως καί του Καναδα και κάποιων άλλων χωρών) φοβάμαι πως δεν έχει περιθώρια χρονικά και ρεαλιστικές προοπτικές για να την βγάλει από το επερχόμενο ταχύτατα περιθώριο. Ιδιαίτερα αν είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει ένα συνασπισμό πανίσχυρων (στρατιωτικά και οικονομικά) δυνάμεων με πιό αυταρχικές νοοτροπίες και αντιλήψεις επιβολής ισχύος (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Τουρκία). Ο νέος κόσμος που ανατέλλει δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικός. Απαιτεί όμως γρήγορη προσαρμογή και κινήσεις διεξοδικές και αποφασιστικές.
Η Ευρώπη οφείλει να κινηθεί γρήγορα σε δύο στρατηγικούς άξονες. Ο ένας είναι πρός τις ΗΠΑ, κάνοντας σαφές πως τα εθνικά τους συμφέροντα δεν μπορούν εύκολα να εξυπηρετηθούν χωρίς την Ευρώπη. Το κατά ΜcIntyre "Παγκόσμιο νησί" είναι αδύνατον να τοποθετηθεί υπέρ των ΗΠΑ, με την Ευρώπη απομονωμένη μακρυά τους. Ο άλλος πρέπει να είναι προς το Κρεμλίνο, ακυρώνοντας τις σημερινές αντιπαλότητες. Δεν έχει λόγο η δυτική Ευρώπη να αντικρύζει σαν αντίπαλο την Ρωσία. Παίρνοντας μαζί της και την Ουκρανία. Μια ενιαία συμπεριφορά όλων αυτών θα μεταφέρει προς το μέρος τους το βάρος της παγκόσμιας πολιτικής σκακιέρας. Η Ευρώπη μόνη της οδηγείται στο περιθώριο. Συμμαχώντας ομως με όποιον από τους ανταγωνιστές γείτονες της (ΗΠΑ η Ρωσία) κατακτά το κέντρο της παγκόσμιας ισχύος.
Για εμάς η περίοδος είναι ακανθώδες. Οφείλουμε να κινηθούμε κοντά και στους τρείς (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ρωσία) χωρίς να βγαίνουμε πουθενά μπροστά αλλά και χωρίς να μένουμε πολύ πίσω . Προσεκτικά, μεθοδικά χρειάζεται διόρθωση σχέσεων με Κρεμλίνο, με συγκράτηση επιδοκιμασία της Ευρώπης και καλό κλίμα με πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον. Και συνεχείς αλλά προσεκτικές αναθεωρήσεις.