Οι γεύσεις που μας... κολάζουν, δεν ήταν πάντα δεδομένες σε αυτή την πόλη. Και όπως ήταν φυσικό, όταν αυτές κατέφθασαν με την αμαξοστοιχία της λαχτάρας για να σχηματίσουν ουρές έξω από ζαχαροπλαστεία και άλλα συναφή ...ευαγή.ιδρύματα της νοστιμιάς. Πάμε λοιπόν, μιας και η αίσθηση της νέας χρονιάς το επιτρέπει, να μετρήσουμε τις πρωτιές μιας άλλης εποχής και να πάρουμε μυρωδιά από τις...αμαρτίες της.
Ο άνθρωπος που έκανε τους πρώτους λουκουμάδες στην Πάτρα λεγόταν Ενενήντας και ο φούρνος του βρισκόταν σε μια μικρή παράγκα στη διασταύρωση των οδών Κανακάρη και Κολοκοτρώνη απέναντι από το δημοτικό σχολείο θηλέων αλλά και το ιδιωτικό σχολείο του Πορφυρόπουλου..
Όταν έξω από το σχολείο εμφανιζόταν κανένας κουλουροπώλης ή χαλβατζής, ο Ενενήντας έβγαινε και τους έπαιρνε στο κυνήγι με το φουρναρόξυλο, ενώ στα παιδιά έλεγε ότι αν αγοράσουν χαλβά, θα κολλήσουν ψείρες.
Στον φούρνο του παρασκευάστηκαν για πρώτη φορά λουκουμάδες στα 1868.
Οι πρώτοι τυχεροί που τους γεύτηκαν, γράφει ο Νίκος Ε. Πολίτης στο βιβλίο του για τους ρηξικέλευθους επαγγελματίες, ήταν οι μικροί μαθητές όχι σε πιατελάκι και με πηρούνι όπως σήμερα αλλά σε ένα χαρτί και τους τσίμπαγαν με το χέρι το οποίο αργότερα καθάριζαν γλείφοντάς το.
Τους αγόραζαν μια πεντάρα τους πέντε. Οι μικροί μαθητές είναι και αυτοί που έκαναν διαφήμιση στους γονείς τους και έτσι κατέλεηξαν οι λουκουμάδες να γίνουν περιζήτητοι και ο Ενενήντας να γράψει ιστορία.
Ο πρώτος άνθρωπος που έμαθε τους Πατρινούς να τρώνε καθιστοί το γλυκό τους στο ζαχαροπλαστείο, ονομαζόταν Καλεβράς και το ζαχαροπλατείο του στη γωνία Κορίνθου και Αγιου Νικολάου, συγκέντρωνε τους πλουσιότερους άνδρες και τις κοσμικότερες γυναίκες. Η σάλα του ήταν ευρύχωρη με σειρά μικρών μαρμάρινων τραπεζιών και στις στοές των δύο δρόμων έβγαζε τραπεζοκαθίσματα.
"Στο ζαχαροπλατείο, εργάζονταν οι δύο γιοι του" γράφει ο Νίκος Πολίτης. "Ο ένας φορώντας άσπρη ποδιά και άσπρο σκούφο παρασκεύαζε τα γλυκά. Ο άλλος, καλοντυμένος και χαμογελαστός ήταν υπέυθυνος για τη εξυπηρέτηση των πελατών. Εκτός από τα παραδοσιακά γλυκά, το ζαχαροπλαστείο διέθετε και πουτίγκες, παντεσπάνι, μπισκότα και τους περίφημους για την εποχή σβίγγους ένα είδος λουκουμά που παρασκευάζεται στο τηγάνι με αυγά και βούτυρο και σερβίρεται με άφθονη κρέμα."
Το καλοκαίρι πουλούσε και παγωτά.
Γύρω στα 1900 ο Καλεβράς ήταν γέρος και εύσωμος αλλά πολύ επιβλητικός. Καθόταν στο ταμείο και τύλιγε καραμέλες σε χαρτάκια.
Το ζαχαριπλαστείο του παρήκμασε όταν άνοιξαν άλλα στην πλατεία Γεωργίου νεώτερα και πιο πολυτελή.
Ο πρώτος που εισήγαγε μπανάνες στην Πάτρα και ο πρώτος που κατασκεύασε πίτσα ήταν ο Βουρδέρης. Ήταν γεννημένος στα 1869 και στα 25 του, λίγα χρόνια πριν τα 1900, ίδρυσε στην πλατεία Γεωργίου πολυτελέστατο ζαχαροπλαστείο. Προσλάμβανε τους καλύτερους τεχνίτες και χρησιμοποιούσε τα καλύτερα υλικά.
Η φήμη του εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα που έφτασε στην ΑΘήνα και στο σημείο να προμηθεύει την βασιλική αυλη, ενώ γαλλικό περιοδικό ανέφερε το ζαχαροπλαστείο του ως ένα από τα καλύτερα στη χώρα.
Ήταν η εβδομάδα Χριστουγέννων του 1898 όταν έφερε από την Αυστρία ειδικευμένη μαγείρισσα και άρχισε να παρασκευάζει πίτσες.
Η διαφήμιση στον Νεολόγο έγραφε: Όλοι σήμερον/όλοι εις την παγκόσμιαν ζαχαροπλαστική έκθεσιν Π. ΒΟΥΡΔΕΡΗ/ Ιδιαιτέρως συνιστώνται οι πεφημισμένες ΠΙΤΣΑΙΣ/δια τας οποίας εκλήθη εκ Τεργέστης ειδική Τεχνίτρια/ Δίδεται και ένας αριθμός λαχείου δωρεάν.
Τον Μάιο του 1899 εισήγαγε μπανάνες από την Αμερική.
Η ρεκλάμα έγραφε: "Ο Έδισσον της ζαχαροπλαστικής Παύλος Βουρδέρης επλούτισον το περίφημο ζαχαροπλαστείο του με ΒΑΝΑΝΑΣ Αμερικής. Είναι καρπός αρωματώδης, εύγευστος, εύχυμος, ωραιότατος. Δια πρώτην φοράν εισάγεται εις Πάτρας.
Σε ηλικία 34 ετών ο Βουρδέρης ενεπλάκη σε υπόθεση παραχάραξης χαρτονομισμάτων αλλά στη δίκη αθωώθηκε όπως και όλοι οι κατηγορούμενοι.
Εκείνη την εποχή είχε συνέταιρο στο ζαχαροπλατσείο τον Μολφέτα, αλλά στα 1912 ο Μολφέτας άνοιξε δικό του ζαχαροπλαστείο στην Μαιζώνος.κοντά στην πλατεία Όλγας.
Γ. Κον.
