Με αφορμή την παρουσία της στην Πάτρα για το σεμινάριο συγγραφή βιβλίου και άρθρου που θα πραγματοποιηθεί στην Πάτρα το Σάββατο 21 και Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017, στο Bright Side, Φιλοποίμενος 45, η συγγραφέας και δημοσιογράφος Μανίνα Ζουμπουλάκη μίλησε στο tempo24.gr.
Τι είναι τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής;
«Μια παρέα ανθρώπων που έχουμε ένα κοινό σημείο, την αγάπη για το γράψιμο – γράφουμε όλοι, άρα καταλαβαινόμαστε ως ένα βαθμό. Δουλεύουμε πάνω στο γραπτό, στο κείμενο, με στόχο να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερο, και αυτό και εμείς.»
Διδάσκεται το γράψιμο;
«Ναι, στα πανεπιστήμια και εργαστήρια δημιουργικής γραφής όλου του κόσμου, στα οποία οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν πώς να κεντάνε αλλά πώς να γράφουν. Όλοι ξέρουμε να γράφουμε, το διδαχτήκαμε στο σχολείο: μεγαλώνοντας, το ζητούμενο είναι η καλλιτεχνική έκφραση μέσω του γραπτού, η δημιουργία ενός ‘Έργου Τέχνης που λέγεται κείμενο, διήγημα, αφήγημα, θεατρικό, σενάριο ή βιβλίο.»
Υπάρχει κάποια ειδική μέθοδος;
«Κάθε συγγραφέας έχει την δική του μέθοδο να γράφει βιβλία, και επειδή πιστεύει ότι είναι η καλύτερη ή η πιο βολική, προσπαθεί να την μεταφέρει στους ενδιαφερόμενους. Πιστεύω ότι μέσα από την προσεκτική ανάλυση μιας οποιασδήποτε διαδικασίας, μπορούμε να φτάσουμε στην ρίζα, στην αρχή της. Πιάνω λοιπόν ένα ένα τα στοιχεία του διηγήματος και τα ξετινάζω, τα φέρνω στην επιφάνεια και δείχνω την λειτουργία τους στους μέλλοντες συγγραφείς. Το μυθιστόρημα, κατά την μέθοδό μου, δημιουργείται με τον ίδιο τρόπο που στήνεται και το διήγημα, απλώς με περισσότερη δουλειά και σκέψη.»
Μπορεί κάποιος να γίνει συγγραφέας παρακολουθώντας μαθήματα και παίρνοντας μέρος σε εργαστήρια;
«Όχι. Μπορεί κάποιος να γίνει συγγραφέας επειδή το θέλει πάρα πολύ, επειδή διαβάζει και γράφει πάρα πολύ κι επειδή δεν σταματάει όσες πόρτες κι αν κλείσουν στα μούτρα του. Τα εργαστήρια, τουλάχιστον τα δικά μου, είναι πρακτικά: δίνουν λυσάρια για τις δυσκολίες που συναντάς όταν γράφεις, απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζεις όταν στήνεις μια ιστορία, τιπς για το πώς εικονογραφείς έναν ήρωα με όπλο μόνον τις λέξεις, και μικρά εργαλεία με τα οποία συναρμολογείς μια ιστορία. Προτείνονται τρόποι να αρχίσεις, να εξελίξεις, να συνεχίσεις, να κορυφώσεις, να ολοκληρώσεις και να τελειώσεις την ιστορία σου… αλλά κυρίως, πολλοί τρόποι για να φτιάξεις την/τον ηρωίδα/ήρωά σου».
Δηλαδή το να γράψεις βιβλίο δεν είναι εφικτό μετά από συμμετοχή σε κάποια εργαστήρια;
«Είναι εφικτό εφόσον το θέλεις και το παλεύεις με τρέλα. Τα εργαστήρια σε βοηθάνε να βρείς δρόμους, κόλπα, μυστικά, μεθόδους, και σε βάζουνε σε ένα τριπάκι γραψίματος. Επειδή οι ‘ασκήσεις’ σε ιντριγκάρουν, τις γράφεις. Αν δεν σε εντυπωσιάζουν καθόλου, είμαι υποχρεωμένη να σου βρω άλλες ασκήσεις. Κάθε άσκηση σε πάει όχι λίγο παραπέρα, αλλά λίγο παραμέσα… ο συνδυασμός του πλούσιου εσωτερικού σου κόσμου με τον εξωτερικό κόσμο, που τον παρατηρείς ασταμάτητα ή τον φαντάζεσαι, αν δεν σε νοιάζει τι γίνεται γύρω σου, ο συνδυασμός των δύο κόσμων είναι η πηγή κάθε είδους καλλιτεχνίας. Επειδή όμως δεν ξέρω από άλλες καλλιτεχνίες, ας συγκεντρωθούμε στο γράψιμο…»
Ξέρετε τα πάντα για το γράψιμο;
«Μαθαίνω συνέχεια, κι αυτό είναι το ενδιαφέρον με το γράψιμο: δεν τελειώνουν ποτέ αυτά που μπορείς να μάθεις γι αυτό! Σε αντίθεση με το κέντημα, που υποθέτω ότι είναι πεπερασμένο, το γράψιμο σου αποκαλύπτει τα μυστικά του όσο περισσότερο ασχολείσαι με αυτό. Ταυτόχρονα σου ξεσκεπάζει δικά σου μυστικά, βαθιά θαμμένα σε σημείο που δεν τα έχει ανακαλύψει ούτε η ψυχανάλυση. Σου δίνει την δυνατότητα να πλάσεις, να φανταστείς μυστικά των άλλων, να ζεις δηλαδή σε έναν κόσμο πολύ πιο τρισδιάστατο και πολύχρωμο από τον πραγματικό. Το γράψιμο είναι ένα πεδίο απέραντο, ατελείωτο και πολύ γοητευτικό… αν μου επιτρέπεται η μεταφορά, είναι σαν πλατειά γαλάζια θάλασσα από την οποία δεν θέλεις να βγεις ποτέ. Γενικά δεν τις χωνεύω τις μεταφορές, σπάνια τις χρησιμοποιώ – απλώς γράφοντας, γίνομαι μια ευτυχισμένη δημιουργός… και αυτήν την ψυχική ανάταση, αυτή την ευτυχία δωματίου, θέλω να μεταδώσω στους ενδιαφερόμενους!»
Μπορεί κανείς να γράψει χωρίς πίεση;
«Αν δεν μπορεί να γράψει χωρίς πίεση, δεν θα μπορεί να γράψει (με τίποτα) υπό πίεση. Το θέμα είναι να γράφεις επειδή σου αρέσει, επειδή είναι μια δημιουργική διαδικασία επικοινωνίας, επειδή εκφράζεσαι, ή και επειδή έχεις πράγματα μέσα σου που σε καίνε και θέλεις οπωσδήποτε να τα βγάλεις προς τα έξω. Η πίεση στον συγγραφέα σπάνια είναι εξωτερική – μόνη σου στρώνεσαι και γράφεις, δεν σε υποχρεώνει κανένας… και πάντα αισθάνεσαι πολύ πιο ανάλαφρη όταν ολοκληρώνεις ακόμα και την πιο μικρή ιστορία… πόσο μάλλον ένα μυθιστόρημα.»
Μανίνα Ζουμπουλάκη
Εγχειρίδιο «Πώς να γράψεις» εκδόσεις Παπαδόπουλος
Τελευταίο μυθιστόρημα, «Κάτι μου κρύβεις», εκδόσεις Παπαδόπουλος.
