Κινηματογραφική κριτική: Εμφύλιος Πόλεμος - Μια ανολοκλήρωτη προφητεία

του Ελισσαίου Βγενόπουλου, σκηνοθέτη-συγγραφέα

Όταν οι άνθρωποι επιθυμούν να ανατρέψουν τη δικαιοσύνη χάριν της εκδίκησης και θυσιάζουν την ευνομία χάριν της πλεονεξίας, ο φθόνος  έχει διαβρώσει την ψυχή τους και η μανία έχει καταστρέψει εντός τους κάθε ίχνος ανθρωπιάς και αλτρουισμού.

Σε μια δυστοπική Αμερική του εγγύς μέλλοντος, διαλυμένη από εμφύλιες διαμάχες, ο «Εμφύλιος πόλεμος» του Άλεξ Γκάρλαντ (Από Μηχανής", "28 Μέρες Μετά", "Αφανισμός"),   εκτυλίσσεται σε ένα σκηνικό χάους και διχασμού. Σε αυτό το ζοφερό τοπίο, μια φωτορεπόρτερ την υποδύεται η Κίρστεν Ντανστ, αναδεικνύεται σε φάρο δημοσιογραφικής ακεραιότητας μέσα στην αναταραχή. Μαζί με μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων, ξεκινάει ένα επικίνδυνο ταξίδι μέσα στο κατακερματισμένο έθνος, οδηγούμενη από μια μοναδική αποστολή: να πάρει συνέντευξη από τον πολιορκημένο πρόεδρο μέσα στα περίκλειστα όρια του Λευκού Οίκου.

Ο αφηγηματικός άξονας της ταινίας εξαρτάται από την τολμηρή προσπάθεια της Ντανστ και των συναδέλφων της δημοσιογράφων, τους οποίους υποδύονται οι Βάγκνερ Μόρα και Κέιλι Σπένι, να διεισδύσουν στην καρδιά της σύγκρουσης και να αντιμετωπίσουν την  εφιαλτική κατάσταση στο επίκεντρό της. Το ταξίδι τους είναι γεμάτο κινδύνους σε κάθε στροφή, καθώς περιηγούνται μέσα σε εμπόλεμα τοπία και αποφεύγουν τα πυρά αντίπαλων φατριών που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο γιατί όπως έγραφε ο Θουκυδίδης για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο «Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες κι αμέτρητες συμφορές στις πολιτείες, συμφορές που γίνονται και θα γίνονται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου».

Καθώς η «ατρόμητη» ομάδα διασχίζει το ύπουλο έδαφος ενός έθνους που βρίσκεται σε πόλεμο με τον εαυτό του, αντιμετωπίζουν μυριάδες προκλήσεις που δοκιμάζουν την αποφασιστικότητα και την επινοητικότητά τους. Από τις αψιμαχίες με ένοπλες πολιτοφυλακές μέχρι την περιήγηση σε άνομες περιοχές, κάθε εμπόδιο χρησιμεύει για να υπογραμμίσει τη σοβαρότητα της αποστολής τους και των ζητημάτων που διακυβεύονται.

Μέσα στο σκηνικό του χάους και της καταστροφής, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος του εμφύλιου πολέμου Άλεξ Γκάρλαντ απλώνει ένα αφηγηματικό μωσαϊκό που εξερευνά, κάπως επιφανειακά βέβαια, θέματα αλήθειας, ανθεκτικότητας και του ανθρώπινου κόστους των εμφύλιων συγκρούσεων. Μέσα από τον χαρακτήρα της ηρωίδας μας, η ταινία προσπαθεί να  εμβαθύνει, χωρίς να το επιτυγχάνει πάντα, στα ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι κατά την αναζήτηση της αλήθειας σε μια δίνη προπαγάνδας και παραπληροφόρησης.

Ωστόσο, καθώς πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στον άπιαστο στόχο τους, οι δημοσιογράφοι βρίσκονται αντιμέτωποι όχι μόνο με εξωτερικές απειλές αλλά και με την ηθική ασάφεια που είναι συνυφασμένη με το επάγγελμά τους. Καθώς παλεύουν με τις συνέπειες των πράξεών τους και το βάρος της ευθύνης τους, τα όρια μεταξύ παρατηρητή και συμμετέχοντος αρχίζουν να θολώνουν, αναγκάζοντάς τους να αντιμετωπίσουν την ίδια την ουσία της ανθρωπιάς τους.

-Κάθε φορά που γλίτωνα από μια εμπόλεμη ζώνη, πίστευα πως έστελνα ένα μήνυμα «μην το κάνετε αυτό», αλλά να ‘μαστε πάλι, ψιθυρίζει απελπισμένα η ηρωίδα μας.

Ο Γκάρλαντ δημιουργεί με πειστικό τρόπο έναν κόσμο που μοιάζει τόσο ανατριχιαστικά οικείος όσο και εντυπωσιακά προφητικός. Αντλώντας στοιχεία επιστημονικής φαντασίας και πολιτικού θρίλερ, κατασκευάζει ένα σκληρό και ανησυχητικό πορτρέτο μιας κοινωνίας στο χείλος της κατάρρευσης, όπου τα όρια μεταξύ σωστού και λάθους, αλήθειας και προπαγάνδας, θολώνουν σε μια σκοτεινή ομίχλη αβεβαιότητας.

Κεντρικό ρόλο στη μορφή της ταινίας παίζει το σύνολο των ηθοποιών της, με επικεφαλής την ερμηνεία της Κίρστεν Ντανστ  ως μια γυναίκα που παλεύει με την ηθική πολυπλοκότητα του επαγγέλματός της μέσα στο χάος των συγκρούσεων. Οι Βάγκνερ Μόρα ("Narcos") και  Κέιλι Σπένι ("Priscilla") προσφέρουν ενδιαφέρουσες ερμηνείες, προσθέτοντας στρώματα ανησυχίας και αγωνίας στην ποικιλόμορφη σειρά χαρακτήρων που συναντούν στο ταξίδι τους.

Πέρα όμως από τις καθηλωτικές σκηνές δράσης και το τεντωμένο σασπένς, ο «Εμφύλιος πόλεμος» δεν  στοχεύει σε ένα βαθύτερο επίπεδο, διερευνώντας τα θεμελιώδη ερωτήματα της ταυτότητας, της πίστης και της φύσης της εξουσίας. Ο Γκάρλαντ δεν ενδιαφέρεται να  εξερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους ο εμφύλιος πόλεμος μπορεί τόσο να αποκαλύψει όσο και να αναδιαμορφώσει τον ανθρώπινο ψυχισμό. Οπτικά βέβαια η ταινία είναι ενδιαφέρουσα και θεματικά πλούσια και αποτελεί απόδειξη των ικανοτήτων  του Γκάρλαντ ως σκηνοθέτη. Από τα ερημικά τοπία ενός κατακερματισμένου έθνους μέχρι τους κλειστοφοβικούς διαδρόμους της εξουσίας, κάθε καρέ διαπνέεται από μια αίσθηση αποπνικτικής ατμόσφαιρας, αλλά μέχρις εκεί. 

Ο «Εμφύλιος πόλεμος» εμφανίζεται ως ένας ισχυρός, επίκαιρος μπορεί και προφητικός αλλά ρηχός διαλογισμός για τις διαβρωτικές συνέπειες της διαίρεσης και τη διαρκή ανθεκτικότητα του ανθρώπινου πνεύματος απέναντι στις αντιξοότητες. Στον πυρήνα της η ταινία, προσπαθεί να είναι μια  εξερεύνηση του αδάμαστου πνεύματος των ατόμων που παλεύουν να κατανοήσουν έναν κόσμο που σπαράσσεται από τις συγκρούσεις. Μέσα από σύνολο των χαρακτήρων της και την απεικόνιση μιας κοινωνίας στο χείλος της κατάρρευσης, η ταινία λειτουργεί ως μια υπενθύμιση της ανθρώπινης ανθεκτικότητας μπροστά στις δυσκολίες, αν και πολλές φορές βυθίζεται στην απλοϊκότητα και τον εντυπωσιασμό.

Για να εκδικηθούν τους εχθρούς τους οι άνθρωποι, μέσα σε έναν εμφύλιο πόλεμο αγνοούν τους κανόνες επάνω στους οποίους στηρίζονται οι κοινωνίες, έγραφε ο Θουκυδίδης.  Αδιαφορούν οι εμπλεκόμενοι ξεχνώντας όμως ότι, αν καταλύσουν όλους τους κανόνες, τότε και οι ίδιοι θα στερηθούν της προστασία τους, όταν έρθει η στιγμή, που θα την έχουν ανάγκη.

 

Διαβάστε επίσης