Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Περίεργα πράγματα συμβαίνουν στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γύρω από το τεράστιο και κρίσιμο πρόβλημα του μεταναστευτικού και του τρόπου που το χειρίζονται οι εχθροί της Ε.Ε. εκτός και εντός αυτής.
Ως φαίνεται δε, η πρόεδρος της Επιτροπής κυρία von der Leyen ναι μεν δίνει υποσχέσεις προς κάθε κατεύθυνση, πλην όμως οι τελευταίες είναι ασαφείς και ρευστές.
Έτσι για παράδειγμα, σχεδόν καμμιά σημασία δεν δόθηκε στις πιέσεις της Πολωνίας, όταν ο πρωθυπουργός της κ. Ντόναλντ Τουσκ ζήτησε την «προσωρινή αναστολή του δικαιώματος στο άσυλο». Από τον Νοέμβριο του 2021, η χώρα αντιμετωπίζει παράνομες διελεύσεις που ενορχηστρώθηκαν από τον Λευκορώσο γείτονά της, ο οποίος εκτελώντας εντολές του Κρεμλίνου προσπαθεί να «γεμίσει» την Ανατολική Πολωνία με μετανάστες, μέρος των οποίων προορίζεται για συγκεκριμένες δράσεις εντός της χώρας. Πρόκειται κατά τον Πολωνό πρωθυπουργό για «αφόρητη εργαλειοποίηση» του μεταναστευτικού φαινομένου, το οποίο όπως ήδη γράψαμε πρόσφατα, αποτελεί σημαντικό όπλο ατύπου πολέμου.
Στο πλαίσιο αυτό, οι τελευταίες μπερδεμένες απαντήσεις από την Κομισιόν, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης Τύπου, σαφώς δεν έπεισαν τον Ντόναλντ Τουσκ. Ο τελευταίος αντέδρασε γρήγορα στο Twitter: «...Είναι δικαίωμα και καθήκον μας να προστατεύσουμε τα πολωνικά και ευρωπαϊκά σύνορα. Η ασφάλειά τους δεν θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Με κανέναν. Είναι ένα έργο που πρέπει να ολοκληρωθεί. Και η κυβέρνηση μου θα ολοκληρώσει αυτό το καθήκον....». Ένα μήνυμα που ακούγεται σαν προειδοποίηση για τις Βρυξέλλες αλλά και για τους Ευρωπαίους εταίρους του, αν συμβεί να ευθυγραμμιστούν με ορισμένες όμορφες ψυχές. Ανάμεσά τους, ο επικεφαλής της Ισπανικής κυβέρνησης, Πέδρο Σάντσες που επιμένει να ρίχνει μια ανθρωπιστική ματιά στη μετανάστευση. «Εμείς, οι Ισπανοί, είμαστε οι γιοι της μετανάστευσης, δεν θα είμαστε οι πατέρες της ξενοφοβίας», είπε στις 9 Οκτωβρίου, ενώπιον των βουλευτών της χώρας του.
Πλην όμως, πίσω από τα λόγια του, κρύβονται και άλλες πολιτικές σκοπιμότητες, πέρα από τις ανθρωπιστικές.
Από την πλευρά της, στην τελευταία επιστολή της προς τους 27, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απηχεί τους φόβους του Τουσκ. Κινεί το δάχτυλο στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, που κατηγορούνται ότι «ασκούν πίεση στα εξωτερικά σύνορα της E.E. εκμεταλλευόμενοι μετανάστες». Για να αντιμετωπίσει αυτόν τον «υβριδικό πόλεμο», ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας ειδικής ομάδας εργασίας, με επικεφαλής τον μελλοντικό Επίτροπο Εσωτέρων Υποθέσεων και Μετανάστευσης, τον Αυστριακό Magnus Brunner (ο οποίος θα ακουσθεί στις 5 Νοεμβρίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).
Η παραπάνω πρωτοβουλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν), εντάσσεται σ’ ένα πιο δυναμικό τοπίο αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης, το πρόβλημα όμως παραμένει, παρά κάποιες βελτιώσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία της Frontex, οι ανιχνεύσεις παράτυπων διελεύσεων στη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων μειώθηκαν κατά 77% τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024, αλλά η απειλή παραμένει στην Ανατολή. Στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου (Ιταλία), οι παράτυπες αφίξεις μειώθηκαν κατά 64% τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποδίδει αυτή τη μείωση στην εντατικοποίηση των επιχειρήσεων διαχείρισης της μετανάστευσης και στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων που διεξάγει η Λιβύη.
Παρ’ όλ’ αυτό, πάνω από 60.000 παράνομοι μετανάστες μπήκαν στην Ε.Ε. το πρώτο εννιάμηνο του 2024, όλοι χωρίς χαρτιά ταυτότητος, αλλά με δύο κινητά τηλέφωνα ο καθένας κατά μέσο όρο και 2.600 ευρώ «χαρτζιλίκι». Από τους μετανάστες αυτούς το 90% είναι άνδρες ηλικίας 18-32 ετών, ποσοστό που λέει πολλά για όποιους θα ήθελαν να το εξετάσουν σε βάθος.
Σημειώνουμε επίσης ότι την προαναφερόμενη περίοδο οι παράνομες διελεύσεις προς Ελλάδα και Κύπρο αυξήθηκαν κατά 39% και έφτασαν τις 39.163 μόνον στη χώρα μας.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το τι θα συζητηθεί από τους 27 στη Σύνοδο Κορυφής της 17ης Οκτωβρίου παραμένει μέγα ερωτηματικό, ιδιαίτερα δε σε ότι αφορά το θέμα της επιστροφής των παράτυπων μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους.
Εάν χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί το σύμφωνο μετανάστευσης, πόσο καιρό θα χρειαστεί για να τεθεί σε εφαρμογή; Η Ursula von der Leyen υπόσχεται να επιταχύνει την εφαρμογή του συμφώνου, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Αναφέρει αόριστα την «αποτελεσματική διαχείριση» των συστημάτων εγγραφής και υποδοχής, την «καλύτερη διαχείριση» των διαδικασιών ασύλου στα σύνορα και την εισαγωγή στοιχείων του μηχανισμού αλληλεγγύης. Ωστόσο, η ασάφεια παραμένει στις συγκεκριμένες πτυχές που πρέπει να επιταχυνθούν. Η πρόεδρος επιμένει στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης, καθώς και των εσωτερικών και εξωτερικών διαστάσεων που έχουν καθιερωθεί στο ίδιο το σύμφωνο.
Προτείνει έτσι συγκεκριμένες ιδέες: ψηφιοποίηση της διαχείρισης αρχείων, αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής μεταξύ των κρατών μελών. Αναφέρει μάλιστα την αμφιλεγόμενη ιδέα των «κέντρων επιστροφής» εκτός E.E.. Και εδώ, η πίεση που άσκησε το Συμβούλιο κίνησε τις γραμμές εντός της Επιτροπής.
Μένει να δούμε αν αυτές οι προτάσεις θα είναι αρκετές για να ικανοποιήσουν τους 27 ή αν θα αναζωπυρώσουν τις εντάσεις μεταξύ των χωρών της πρώτης γραμμής και των άλλων. Ο Ντόναλντ Τουσκ φαίνεται από την πλευρά του αποφασισμένος να δράσει μόνος του, χωρίς την ευλογία κανενός.Και το ερώτημα είναι πόσο μακρυά θα πάει αυτή η ωρολογιακή βόμβα?