του Γιώργου Κύρτσου, πρώην ευρωβουλευτή
Εχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να περάσει από ένα διεθνές σύστημα και τις συμμαχίες σε ένα άθροισμα διμερών σχέσεων όπου οι ΗΠΑ θα εκμεταλλεύονται την υπεροχή τους έναντι των συνομιλητών τους και θα παίρνουν χωρίς να δίνουν. Είναι γεωπολιτικά αμαθής και ανόητος.
Η επικράτηση του Τραμπ και της πολιτικής του αναμένεται να δημιουργήσει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον-και σε περιπτώσεις επικίνδυνο- ντόμινο.
Το «πρώτα η Αμερική» ακούγεται ωραία στους οπαδούς του, πρόκειται όμως για ουσιαστική παραίτηση από την ηγεμονία σε ένα σύστημα που δημιουργήθηκε από τις ίδιες τις ΗΠΑ,μεταπολεμικά,στη διάρκεια δεκαετιών.
Στην αντίληψη του Τραμπ ο ηγεμονικός ρόλος των ΗΠΑ κοστίζει περισσότερο από τα οφέλη που εξασφαλίζει. Εχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να περάσει από ένα διεθνές σύστημα και τις συμμαχίες σε ένα άθροισμα διμερών σχέσεων όπου οι ΗΠΑ θα εκμεταλλεύονται την υπεροχή τους έναντι των συνομιλητών τους και θα παίρνουν χωρίς να δίνουν. Είναι γεωπολιτικά αμαθής και ανόητος. Μόλις αρχίζουν να εξασθενίζουν οι εγγυήσεις των ΗΠΑ και ανέβει ο λογαριασμός συνεννόησης μαζί τους, όλες οι χώρες θα ξανακάνουν, τους υπολογισμούς τους σε βάρος της επιρροής των ΗΠΑ.
Το ντόμινο
Από τώρα μπορούμε να διακρίνουμε το ακόλουθο ντόμινο.
Το πρώτο πλήγμα θα είναι σε βάρος της ΕΕ-27.
Δεν θα φταίει τόσο ο Τραμπ όσο το χάλι της ΕΕ.Η τελευταία έχει περιέλθει σε κατάσταση αποσυντονισμού και ακραίας γεωπολιτικής αδυναμίας.Η πρόκληση Τραμπ θα μπορούσε να ήταν ευκαιρία για ενδυνάμωση της ΕΕ και ενίσχυσης της λεγόμενης στρατηγικής αυτονομίας της.Ομως η ΕΕ δεν μπορεί να αντιδράσει αποτελεσματικά στην πρόκληση Τραμπ ούτε σε άλλες μεγάλες προκλήσεις.Απλά θα πληρώσει τον λογαριασμό.
Η δεύτερη συνέπεια της στρατηγικής Τραμπ θα είναι η θριαμβευτική ευρωπαϊκή επιστροφή του Πούτιν και της Ρωσίας.Με τη βοήθεια του Τραμπ θα γίνει η Ρωσία μεγάλη ξανά,καταπίνοντας το 20% της Ουκρανίας και απαλλασσόμενη από τον λογαριασμό πολεμικών αποζημιώσεων,οικονομικών κυρώσεων,παγώματος περιουσιακών στοιχείων εκατοντάδων δισεκ δολαρίων.Θα δεσπόζει στο ευρωπαϊκό «σύστημα ασφαλείας» όποια μορφή και να πάρει.Με τον Τραμπ φευγάτο και τους ευρωπαίους τζαμπατζήδες της ιστορίας,δυνατούς στα λόγια αδύναμους στις πράξεις,ο Πούτιν θα «απελευθερώσει» 8 εκατ ρωσόφωνους της Ουκρανίας και θα σκεφτεί τι θα κάνει με άλλα 17 εκατομμύρια.Συνολικά 25 εκατομμύρια ρωσόφωνοι ή Ρώσοι-είναι θέμα ερμηνείας-κοιμήθηκαν πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης και ξύπνησαν,με τη διάλυσή της,πολίτες σε 15 άλλα κράτη.Το μειονοτικό μπορεί να θρέψει,σε βάθος χρόνου,τον ρωσικό επεκτατισμό.
Ο μεγάλος κερδισμένος από τη στρατηγική Τραμπ θα είναι η άλλη υπερδύναμη, η Κίνα. Τραμπ και Μπάιντεν συνέβαλαν με τις επιλογές τους στη δημιουργία ενός ισχυρού δίδυμου Κίνας-Ρωσίας με την Κίνα σε κυρίαρχο οικονομικό ρόλο. Είναι η αντιστροφή της στρατηγικής με την οποία οι ΗΠΑ εκμεταλλεύθηκαν τις διαφορές Σοβιετικής Ένωσης και ΛΔ Κίνας και επιτάχυναν με αυτόν τον τρόπο την πτώση του σοβιετικού κομμουνισμού. Τώρα οι ΗΠΑ τις ενώνουν για να επιταχύνουν την πτώση του δυτικού συστήματος, όπως το ξέρουμε.
Η Κίνα είναι ήδη ο παγκόσμιος πρωταθλητής της πράσινης μετάβασης.Στον ΟΗΕ Κίνα και Ρωσία ελέγχουν μια ευρύτατη πλειοψηφία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ σε πολιτική απομόνωση.
Οι ΗΠΑ φεύγουν από τον ΠΟΥ και παγώνουν την εξωτερική «βοήθεια»,σε μια περίοδο κατά την οποία η Κίνα επενδύει 1000 δισεκ. δολάρια στην παγκόσμια υποδομή που συμπεριλαμβάνει το λιμάνι του Πειραιά.Λογικό είναι ο παγκόσμιος Νότος να προτιμήσει τη συνεργασία με την Κίνα από τις ασυναρτησίες και τους εκβιασμούς του Τραμπ.
Μόλις αδειάσει ο Τραμπ την Ουκρανία θα αποσταθεροποιηθεί υπέρ της Κίνας,το σύστημα των ΗΠΑ στον Ινδικό και στον Ειρηνικό.Χώρες όπως η Αυστραλία,η Ν.Κορέα ακόμη και η Ταιβάν θα αντιληφθούν ότι οι ΗΠΑ δεν είναι αξιόπιστος σύμμαχος.Θα σπεύσουν να κάνουν τα αναγκαία ανοίγματα ακόμη και συμβιβασμούς και υποχωρήσεις,για να μη βρεθούν μόνες και ακάλυπτες έναντι της Κίνας.
Οσο για τους «σκληρούς» των ΗΠΑ που διαφημίζουν την επερχόμενη οικονομική αντιπαράθεση με την Κίνα θα διαπιστώσουν ότι θα έχει μεγάλο κόστος και για τους ίδιους. Για παράδειγμα η Tesla του Μασκ έχει τεράστιες επενδύσεις στην Κίνα..
Πολύ απλά ο Τραμπ θα επιταχύνει το πέρασμα στον μετά-αμερικανικό κόσμο κραυγάζοντας «πρώτα η Αμερική».
Η Ελλάδα
Το ρίσκο για την Ελλάδα είναι σημαντικό αλλά ελεγχόμενο.
Οσο χειρότερα πάει η ΕΕ και όσο περισσότερο επιβραβευτεί ο Πούτιν για τον επιθετικό πόλεμο σε βάρος της Ουκρανίας, τόσο χειρότερο θα είναι το ευρωπαϊκό περιβάλλον στο οποίο θα λειτουργήσουμε.
Υπάρχει επίσης κίνδυνος να ζημιωθεί η εμπορική ναυτιλία μας σε περίπτωση κλιμάκωσης της εμπορικής, οικονομικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Κίνας και επιβολής οικονομικών περιορισμών και κυρώσεων με πρωτοβουλία Τραμπ.
Κατά τα άλλα η οικονομία μας μοιάζει καλυμμένη. Δεν έχουμε ισχυρή εξαγωγική βιομηχανία επομένως η αύξηση των δασμών από τον Τραμπ δεν θα μας ζημιώσει πολύ. Στα χρηματοπιστωτικά, τα τουριστικά, τα εξοπλιστικά, την ψηφιακή μετάβαση έχουμε καλή συνεργασία η οποία προβλέπεται να συνεχιστεί.
Σε ότι αφορά το ρόλο της Τουρκίας στη δεύτερη τετραετία Τραμπ δεν μπορεί να γίνει ασφαλής πρόγνωση. Θεωρητικά ο Ερντογάν βγαίνει ενισχυμένος γιατί υποτίθεται ότι οι ισχυροί άνδρες έχουν καλή χημεία μεταξύ τους και ο νεοαπομονωτισμός των ΗΠΑ προσφέρει ευκαιρίες στις μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις όπως είναι η Τουρκία. Δημιουργούνται γεωπολιτικά κενά τα οποία μπορούν να καλύψουν.
Πάντως στην πρώτη τετραετία του ο Τραμπ αναδείχθηκε,άθελά του ,σε εθνικό ευεργέτη μας. Αντιδρώντας στην αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 από τον Ερντογάν, πέταξε έξω την Τουρκία από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-35 και ματαίωσε την πώληση 100 F-35 στην Τουρκία. Πάντα τέτοια, να ευχηθούμε χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς θα γίνει.
(Ο Γιώργος Κύρτσος είναι πρώην ευρωβουλευτής)
dnews.gr