του Παντελή Καψή
Μετά τις συγκεντρώσεις της Κυριακής για τα Τέμπη και πριν από τη συνέντευξη Μητσοτάκη, η κυβέρνηση είχε μπροστά της ένα σοβαρό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που απαιτούσε συντονισμένες πρωτοβουλίες για να υπάρξει μια κάποια εκτόνωση ή ενδεχομένως και λύση. Μετά τη συνέντευξη Μητσοτάκη η κυβέρνηση έχει μπροστά της ένα ακόμα σοβαρότερο πρόβλημα για το οποίο, σε ορατό ορίζοντα, δεν υπάρχει καμία λύση παρά μόνο κλιμάκωση. Κι αυτό επειδή ο πρωθυπουργός για μια ακόμα φορά έκανε το ίδιο φάουλ: τοποθετήθηκε για ζητήματα στα οποία θεσμικά αλλά και πολιτικά δεν έπρεπε να τοποθετηθεί.
Το έκανε για πρώτη φορά το 2023, λίγο μετά το τραγικό δυστύχημα, όταν διαβεβαίωνε ότι το τρένο δεν μετέφερε παράνομο φορτίο. Είχε, λέει, τις διαβεβαιώσεις της εταιρείας και της πυροσβεστικής. Όμως δεν ήταν δική του δουλειά να πει οτιδήποτε για ζητήματα που είχαν σχέση με την ανακριτική διαδικασία. Πολύ περισσότερο δεν ήταν δική του δουλειά να βγάζει από το κάδρο των ευθυνών την εταιρεία ή όποιους άλλους μπορεί να είχαν εμπλακεί. Κατ’ αρχήν θεσμικά, αλλά δεν είχε λόγο και πολιτικά: αν προέκυπτε λαθρεμπόριο θα ήταν σαφές ποιοι είναι οι ένοχοι, ποιοι φέρουν την ευθύνη για τόσους νεκρούς. Θα μπορούσε να μιλήσει πολύ πιο πειστικά για απόδοση δικαιοσύνης.
Το μόνο ελαφρυντικό που είχε τότε ο Μητσοτάκης ήταν οι εκλογές. Ήθελε να κλείσει το ζήτημα όσο πιο γρήγορα γίνεται με το ελάχιστο δυνατό πολιτικό κόστος. Έσπευσε να βγάλει συμπεράσματα λοιπόν ως μη έδει. Δεν υπήρχε τέτοιος λόγος σήμερα. Για μια ακόμα φορά όμως νόμισε ότι αν έβγαινε και έπαιρνε πάνω του την υπόθεση θα έπειθε τους πολίτες. Κατάφερε το αντίθετο, προκάλεσε σύγχυση και βρέθηκε κατηγορούμενος ότι άλλα έλεγε και άλλα λέει. Έδωσε έτσι τροφή σε όσους πιστεύουν ή τους συμφέρει να πιστεύουν ότι είχε επιλέξει να πει συνειδητά ψέματα με πρόθεση τη συγκάλυψη.
Είναι απορίας άξιο ποιοι τον συμβούλεψαν γι’ αυτή την επικοινωνιακή τακτική. Ποιοι πίστεψαν ότι ο πρωθυπουργός δεν θα έβγαινε βαριά τραυματισμένος όταν αποφάσιζε να εμπλακεί και να δώσει συνέντευξη για μια τόσο σύνθετη και με τόσα πολλά ανοιχτά ερωτήματα διαδικασία. Πόσο μάλλον για μια διαδικασία για την οποία ελάχιστοι έχουν ολοκληρωμένη εικόνα και για την οποία ο ίδιος, θεσμικά, υποτίθεται ότι δεν έχει γνώση.
Είναι βέβαια πολύ πιθανό ότι την απόφαση την πήρε ο ίδιος επιδεικνύοντας για μια ακόμα φορά άγνοια κινδύνου στα όρια της αλαζονείας. Κι αν οι επιπτώσεις αφορούσαν απλώς την κυβέρνηση μικρό το κακό, όπως έστρωσαν ας κοιμηθούν. Το αποτέλεσμα ωστόσο της πρωθυπουργικής συνέντευξης ήταν η ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση στην κοινή γνώμη. Σε λίγο δεν θα ξέρει κανείς τι να πιστέψει. Σίγουρα οι περισσότεροι έχουν πάψει να πιστεύουν την κυβέρνηση, η χαρά των συνωμοσιολόγων.
Το αποτέλεσμα της πρωθυπουργικής συνέντευξης ήταν η ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση στην κοινή γνώμη
Σε αυτή τη σύγχυση συμβάλει και ένας βομβαρδισμός αποκαλύψεων, εντός και εκτός εισαγωγικών. Σταχυολογώ από την ειδησεογραφία μίας μόνο ημέρας, της Παρασκευής. Σε έναν τηλεοπτικό σταθμό προβάλλεται ένα βίντεο το οποίο υπάρχει στην δικογραφία και δείχνει τον εμπορικό συρμό λίγο πριν τη σύγκρουση. Συνοδεύεται από την εκτίμηση ότι υπάρχουν «ισχυρές ενδείξεις» πως μετέφερε και δεξαμενή η οποία δεν είχε δηλωθεί και μπορούσε κατά συνέπεια να μεταφέρει λαθραίο εύφλεκτο υλικό. Στον ίδιο σταθμό όμως εμπειρογνώμονας εξηγεί ότι το βίντεο δεν αποδεικνύει τίποτα επειδή ναι μεν δεν φαίνεται κάποια δεξαμενή, η οποία όμως μπορεί να κρύβεται στις «σκιές» του βίντεο. Ό,τι καταλάβαμε, καταλάβατε. Το μόνο σίγουρο συμπέρασμα, συνεχίζει, είναι ότι δεν υπάρχει το περίφημο χαμένο βαγόνι, τα βαγόνια είναι 13. Αλήθεια ποιοι και πώς κυκλοφόρησαν αυτή την «αποκάλυψη»; Γιατί δεν έχουν παραδοθεί στη δημόσια χλεύη αλλά εξακολουθούν να παριστάνουν τους κατήγορους; Κι ένα τελευταίο: όπως ειπώθηκε, όλα τα παραπάνω ισχύουν υπό την προϋπόθεση ότι το βίντεο αφορά πράγματι το υπό έρευνα τρένο καθώς η ώρα λήψης του δεν μπορεί να αποδειχθεί. Πρόκειται για αντιγραφή, δεν ελήφθη από τον σκληρό δίσκο. Ήλεγξε άραγε κανείς την αξιοπιστία του;
Την ίδια ημέρα σε γνωστό σάιτ αναγράφεται η είδηση ότι σύμφωνα με έκθεση άλλου εμπειρογνώμονα, 27 άτομα κάηκαν ζωντανά. Σε διπλανό σάιτ η είδηση διαψεύδεται από έναν τραγικό γονιό με βάση έκθεση τρίτου εμπειρογνώμονα. Διότι κι αυτό είναι ένα ζήτημα στην υπόθεση. Δεν έχουν όλοι οι εμπειρογνώμονες την ίδια αξιοπιστία. Θα περιμένουμε βέβαια την έκθεση του Πολυτεχνείου. Αν ισχύουν ωστόσο όσα διαβάζουμε πολύ αμφιβάλλω ότι θα δώσει (όλες) τις απαντήσεις που περιμένουμε. Άλλωστε η διερεύνηση των μεγάλων δυστυχημάτων προϋποθέτει εξαντλητική έρευνα ακόμα και στις περιπτώσεις όπου οι αιτίες είναι προφανείς, όπως ισχύει για το ανθρώπινο λάθος στα Τέμπη. Αυτό βέβαια αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε να αντλήσουμε συμπεράσματα για να μην επαναληφθούν οι τραγωδίες. Αν δεν μας αρκούν τα αυτόματα συστήματα τα οποία στη δική μας περίπτωση έπαψαν να λειτουργούν λίγο αφότου μπήκαν, επειδή κάποιοι έκλεψαν τα καλώδια! Κι αν πίσω από το ανθρώπινο λάθος θέλουμε να βρούμε και τις συστημικές αδυναμίες που το προκάλεσαν. Αυτή στην πραγματικότητα είναι η μεγάλη μας ανεπάρκεια. Από αυτό το δυστύχημα δεν βγάζουμε συμπεράσματα, δεν ενδιαφερόμαστε να δούμε τι αλλαγές πρέπει να γίνουν αλλά σχεδόν μοναδικό μας μέλημα είναι να ρίξουμε ή να αποφύγουμε την ευθύνη κατά πως συμφέρει.
Μετά την Κυριακή πάντως και κυρίως μετά τη συνέντευξη του πρωθυπουργού είναι φανερό ότι κινδυνεύουμε να μπούμε σε μια πολιτική κρίση με απρόβλεπτες διαστάσεις. Η κυβέρνηση, στο ζήτημα αυτό, έχει χάσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Οι δυσκολίες μάλιστα είναι μπροστά της καθώς μια σειρά από γεγονότα, η δεύτερη επέτειος της τραγωδίας, η έκθεση του Πολυτεχνείου και βέβαια η δίκη, θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τις αντιδράσεις. Θα συνεχίσει να τις τροφοδοτεί και η αντιπολίτευση. Πρακτικές δυνατότητες δεν έχει και η πρόταση μομφής στην οποία προσανατολίζεται δεν θα έχει προοπτική. Πολλοί ωστόσο ονειρεύονται ένα νέο κίνημα αγανακτισμένων απέναντι σε μια «κυβέρνηση που δολοφονεί». Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα κόμματα, ακόμα και το ΠΑΣΟΚ, έχουν αποδεχθεί το αφήγημα της συγκάλυψης, αν και κανείς δεν έχει πει τι και ποιους θέλει να καλύψει η κυβέρνηση. Το αν θα το πετύχουν μένει να φανεί. Τα Τέμπη ωστόσο δεν πρόκειται να αποτελέσουν υποκατάστατο της πολιτικής τους ανυπαρξίας. Αν πρόκειται να αποτελέσουν θρυαλλίδα πολιτικών εξελίξεων, το πιο πιθανό είναι ότι θα αφορούν το εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Εκεί υπάρχουν εφεδρείες που κάνουν ζέσταμα αρκετά χρόνια τώρα. Σε αυτή την περίπτωση θα δικαιωθεί και η κινέζικη παροιμία να προσέχουν τι εύχονται γιατί μπορεί να το πάθουν.
athensvoice