Η ανεξαρτησία που απολαμβάνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι συχνά αξιοζήλευτη από εργαζόμενους που νιώθουν πως το τυπικό ωράριο και το αυστηρά καθορισμένο πλαίσιο εργασίας τούς κάνει τελικά να ασφυκτιούν.
Σίγουρα η ευελιξία στην εργασία είναι μια θετική παράμετρος στην καθημερινότητα όσων “ακροβατούν” και σε άλλους απαιτητικούς ρόλους που απαιτούν χρόνο και ενέργεια, π.χ., η οικογένεια, ωστόσο, οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε κάθε χώρα, έτσι και στην Ελλάδα, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση της καθημερινότητας και την ψυχική τους υγεία.
Mε βάση πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε το Jobseeker , ένα θετικό εργασιακό περιβάλλον που δημιουργεί προοπτικές αποτελεί πια προαπαιτούμενο σχεδόν για κάθε εργαζόμενο. Ένα εντυπωσιακό ποσοστό 77% των επαγγελματιών αξιολογεί ως πολύ σημαντικές τις παροχές που στηρίζουν την ψυχική υγεία και θεωρούνται απαραίτητες για την ικανοποίηση από την εργασία του. Για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης, το ποσοστό ανεβαίνει στο 79%, με τους ελεύθερους επαγγελματίες να ακολουθούν με 78%. Το 81% των γυναικών και το 73% των ανδρών πιστεύουν ότι οι εν λόγω παροχές είναι πια καθοριστικές για τη διαμόρφωση άποψης περί ελκυστικής δουλειάς.
Η ψυχική υγεία στην εργασία αφορά και τους ελεύθερους επαγγελματίες
Σύμφωνα με έρευνα σε χώρους εργασίας της βρετανικής εταιρείας Viking, το 55% των ελεύθερων επαγγελματιών δήλωσε ότι έχει υποφέρει από κατάθλιψη ως αποτέλεσμα της δουλειάς τους, το 64% λέει ότι νιώθει μοναξιά σε καθημερινή βάση και το 62% πως αισθάνεται άγχος ως αποτέλεσμα της εργασίας τους.
Στοιχεία από το Mental Health at Work, μια φιλανθρωπική οργάνωση του Ηνωμένου Βασιλείου, δείχνουν ότι στο 60% των ελεύθερων επαγγελματιών η ψυχική υγεία έχει επηρεάσει αρνητικά την ικανότητά τους να εργαστούν παραγωγικά.
Τα στατιστικά δεδομένα από το Leapers, ένα project που διερευνά την ψυχική υγεία των ελεύθερων επαγγελματιών, δείχνουν ότι σχεδόν οι μισοί ελεύθεροι επαγγελματίες ένιωσαν ότι η ψυχική τους υγεία επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια του 2024, εν μέσω του αυξανόμενου κόστους ζωής:
Περίπου το 71% των ελεύθερων επαγγελματιών έπρεπε να αντιμετωπίσουν πελάτες που τους πληρώνουν καθυστερημένα.
To 72% αντιμετώπισε ghosting, με τους πελάτες να μην απαντούν πλέον σε μηνύματα, ακόμη και πριν την προθεσμία πληρωμής.
Πάνω από τα δύο τρίτα των ελεύθερων επαγγελματιών αισθάνονται ότι δεν ξέρουν πού να αναζητήσουν υποστήριξη για την ψυχική τους υγεία και μόνο το 6% πιστεύει πως υπήρξε κρατική υποστήριξη τους τελευταίους 12 μήνες. Στην Ελλάδα μάλιστα, και βάσει πρόσφατων υπουργικών αποφάσεων, η ιατρική φαρμακευτική κάλυψη ισχύει μόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες που πληρώνουν τις εισφορές τους τακτικά και δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, γεγονός που δυσκολεύει την πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας όσων δεν είναι τυπικοί με τις ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις.
Αναλογιζόμενοι τις αιτίες που επιβαρύνουν ψυχικά τους ελεύθερους επαγγελματίες καταλήγουμε στα εξής:
Οικονομική ανασφάλεια
Είναι γεγονός πως οι ελεύθεροι επαγγελματίες βιώνουν οικονομική αστάθεια καθώς δεν έχουν εξασφαλισμένο ένα συγκεκριμένο εισόδημα ενώ και το πλαίσιο των οικονομικών υποχρεώσεων προς το κράτος δεν είναι πάντα σαφές και σταθερό. Λείπουν επίσης και κοινωνικές παροχές όπως επιδόματα ή οι αναρρωτικές άδειες που παρέχονται στους μισθωτούς.
Κοινωνική απομόνωση
Το να εργάζεται κάποιος από το χώρο του ή απ’όπου έχει επιλέξει καθώς και να διαμορφώνει το ωράριό του ακούγεται ιδανικό, όμως αυτή η ευελιξία μπορεί τελικά να απομονώσει τον ελεύθερο επαγγελματία, ειδικά σε περιόδους αυξημένου φόρτου εργασίας.
Πολύωρη εργασία και εξάντληση
Δεν είναι μυστικό πως πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες βρίσκονται τελικά να δουλεύουν υπερβολικά πολλές ώρες, σε ιδιαίτερα στρεσογόνες συνθήκες, γεγονός που καταλήγει σε σωματική και ψυχική εξάντληση.
Δυσκολία στην ισορροπία εργασίας - προσωπικής ζωής
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να διαχωρίσουν την επαγγελματική τους ζωή από την προσωπική, ειδικά όσοι εργάζονται από το σπίτι.
Οι ευέλικτες μορφές εργασίας ήρθαν για να μείνουν και δημιουργούν νέες ανάγκες
Σύμφωνα με αποτελέσματα πρόσφατης διεθνούς έρευνας, που πραγματοποίησε ο Όμιλος Adecco σε συνεργασία με το LinkedIn, είναι εκατομμύρια σήμερα οι άνθρωποι που έχουν απορρίψει τον παραδοσιακό τρόπο εργασίας, αναζητώντας καλύτερη ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Στα συγκεκριμένη έρευνα, το 54% των ελεύθερων επαγγελματιών έχουν επιλέξει συνειδητά την ευέλικτη εργασία προκειμένου να ανταποκριθεί στους προσωπικούς τους στόχους, ενώ το ποσοστό 82% των εργαζομένων με ευέλικτη εργασία, ηλικίας 18-26 ετών, φαίνεται να υιοθετεί αυτό το μοντέλο εργασίας και μακροπρόθεσμα.
Οι αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες στην Ελλάδα ανέρχονταν στο 30,95% το 2023, σύμφωνα με τους δείκτες της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) και αυτό το ποσοστό δεν μπορεί να αγνοηθεί, ως προς τις ανάγκες που δημιουργούνται.
«Ο κόσμος της εργασίας είναι ήδη πολύ διαφορετικός από εκείνον που γνωρίζαμε πριν από δέκα χρόνια. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το αυστηρό 8ωρο εντός του γραφείου, κατά το οποίο μια ολόκληρη ομάδα εργαζόταν μαζί είναι παρελθόν. Σήμερα, το πιο πιθανό είναι να εργάζεσαι σε ομάδα τα μέλη της οποίας μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικά γραφεία, σε διαφορετικές πόλεις και πολύ συχνά ακόμα και σε διαφορετικές χώρες» σχολιάζει ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Adecco Ελλάδος, Κωνσταντίνος Μυλωνάς.
Ο κόσμος της εργασίας αλλάζει διαρκώς και τα άλματα της τεχνολογίας συμβάλλουν σημαντικά σε αυτή την εξέλιξη. Παρά τις ευκαιρίες που προσφέρει η «gig economy», δηλ. η ελεύθερη εργασία, στην Ελλάδα απαιτούνται καινοτόμες ρυθμίσεις ώστε και οι ανεξάρτητοι επαγγελματίες να απολαμβάνουν κοινωνικές παροχές και άλλα εργασιακά δικαιώματα, όπως επιδόματα και παροχές υγείας εφάμιλλες με όσους έχουν εξαρτημένη εργασία. Έτσι θα μπορούν να εργαστούν παραγωγικά, πάνω απ΄όλα όμως θα είναι εργαζόμενοι που μπορούν να ανταπεξέλθουν επαρκώς στις απαιτήσεις της εργασίας, χωρίς να χρειάζεται να θυσιάσουν την ψυχική τους υγεία.